Құмықтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Жаңа бетте: Құмықтар - түркі тілдес ұлт. Ресейдің Дағыстан Республикасында тұрады. Санат:Түркі халықтары |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
Құмықтар - [[түркі тілдес халық]]. Құмықтардың қазіргі жалпы саны 300 мыңнан астам. Негізгі бөлігі [[Ресей Федерациясы]]ның [[Дағыстан]] Республикасында ([[Хасавюрт]], Бабаюрт, Қизилюрт, Буйнақ, Дербент, Қайтағ, Қаякет, Қарабудағкент ауданында), қалғандары Ичкерия, [[Солтүстік Осетия]] мен [[Ставрополь]] өлкесінде қоныстанған. Өте шағын диаспора ретінде [[Иран]], [[Сирия]], [[Түркия]] мемлекеттерінде де өмір сүреді. Үлкен [[европеид]] нәсілінің құрамындағы балқан — [[кавказ]] нәсілінің кавкасион тобына жатады. Түркі тілдерінің қыпшақ тобына жататын құмық тілінде сөйлейді. [[Әдеби тілі]] буйнақ және хасавюрт диалектілерінің негізінде қалыптасқан. Құмықтардың көпшілігі [[ислам]] дінінің [[сүннит]] тармағын ұстанады. Құмықтардың халық ретінде қалыптасуы 10-11 ғасырдан басталады. Олардың этнографиялық негізін Дағыстан жазығындағы жергілікті тайпалар мен осында келген түркі тілдес тайпалар (әсіресе қыпшақтар) құрайды. Құмықтар басқа да тау халықтарымен біріге отырып, 13 ғасырда [[моңғол]] шапқыншылығына қарсы күресті. Құмыктар мекендеген аумақта бірқатар [[ортағасырлық мемлекет]]тер өмір сүрді. Олардың ішіндегі ең ірісі — Тарковск княздігі болды. Құмықтар Ресей отаршыларына қарсы [[Шәміл]] бастаған ұлт-азаттық күреске (1847 — 1864) де қатынасты. Құмықтардың дәстүрлі кәсіптері — егіншілік (бидай, арпа, тары, күріш, жүгері), мал өсіру, [[бау-бақша]], көкөніс, жүзім өсіру, [[омарташылық]]. Үй кәсіптері мен [[қолөнер]]ден шұға, кілем тоқу, тері, ағаш, металл мен тас өңдеу дамыған. Үйлерін шикі кірпіштерден, тастан салған. Ер адамдардың [[ұлттық киім]]дері — бешмет, сеңсең жамылғы, сеңсең бөрік, домалақ бөрік, теріден тігілген аяқ киім. Әйелдердің ұлттық киімдерінің қатарына бүкіл денені жабатын көйлектер (арсар, қос жеңді қабалай, т.б.) [[орамалдар]], чутку (бас киім) жатады. Әйелдері арты ашық, теріден тігілген башмақтар киіп, киімдері ою-өрнек, әшекейлермен безендірілетін болған. Құмықтардың сан алуан [[ұлттық тағам]]дарына хинкал, курзе (тұшпара), долма, аш (палау), чишлик (кәуап), бозбаш, чуду, гюлеме, этмек, т.б. ет, қамыр, сүт өнімдерінен жасалған тағамдар жатады. Жүзімнен сусын, [[шарап]] жасайды. Құмықтар елді мекендерді юрт, кент деп атайды. Құмықтардың [[салт-дәстүр]]лері, [[мәдениет]] мен [[тұрмыс-тіршілігі]] жөнінен өздерінің ең жақын көршілері [[ноғай]], қарашай, балқарларға ұқсас болып келеді. Құмық халқының бай [[ауыз әдебиеті]], [[саз]], [[би]] өнері сақталған.
| |||