Уильям Генри Гаррисон: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Туылған → туған (3) using AWB |
|||
13-жол:
| Ізбасары = [[Джон Тайлер]]
| Вице-президент = [[Джон Тайлер]]
|
|
| Қайтыс болған күні = 04.04.1841
| Қайтыс болған жері = Вашингтон, Колумбия федералды аймағы, АҚШ
31-жол:
| Марапаттары =
}}
'''Уильям Генри Гаррисон''' (Харрисон; ағыл. William Henry Harrison, 9 ақпан 1773, [[Чарльз Сити]] округы, [[Виргиния]] штаты — 4 сәуір 1841, Вашингтон, Колумбия федералды аймағы) — американдық қолбасшы, саясаткер және АҚШ-тың тоғызыншы Президенті (4 наурыз - 4 сәуір 1841 жыл).
Гаррисон қызметінде [[АҚШ]] президенттерінің ішінде аз уақыт қана отырып, ұлықтау рәсімі уақытында суық тиіп, ант қабылдаған соң, тура бір айдан соң қайтыс болады.
== Жастық шағы мен әскери мансабы ==
[[Сурет:Cincinnati-harrison-statue.jpg|thumb|left|250px|Огайо штаты, Цинцинаттағы Гаррисон мүсіні
Гаррисон тәуелсіздік үшін күрес және [[Ұлыбритания]] [[бодандығы]]на дейін
1795 жылы Огайодағы соғысқа қатынасты. [[1798 жыл]]ы қызметінен босады да, саясатпен айналысты. Индиананың (сол уақытта штат емес аймағы ғана бар еді [[1800]]-[[1813]]) бірінші губернаторы болды. Осы орында Тумсе қолбасшының антиамерикалық әскери қимылына қарсылығын тудырған англо-американдардың орнығуын кеңейтумен және үндістерден жер сатып алумен айналысты. Гаррисон [[1811 жыл]]ы өзі «Типпекан» немесе «қарт Типпекан» (англ. Old Tippecanoe) деп аталып кеткен [[Типпекан]] маңындағы шайқаста үндістерді талқандап, ұлттық батыр ретінде танылды. [[1812 жыл]]ы ол мемлекеттің барлық күшімен [[Текумсе]] конфедерациясына қарсы басшылық жасап, Канада аймағында Темза деп аталатын қала маңындағы өзен бойында талқандады, Текумсе бұл шайқаста жеңіліс тапты. [[Индиан]] [[губернаторы]]ның үндістерді жеңуі ғана емес, мәңгілік жауласқан британдықтарды жеңуі оның одан әрі мерейін арттырды.
47-жол:
== Президенттігі ==
[[1841]] жылы 68 жасында қызметке отырады және ол 1980 жылға [[Рональ Рейган]]ның сайлануына дейін президенттікке сайланған ең кәрі адам болған еді. 4 наурыз күні ант қабылдау кезінде ауа-райы өте қатты суық және желді болдған еді, бірақ президент өзінің отыз жыл бұрын [[Типпекано]] тұсындағыдай майырылмайтын мықты екендігін көрсету керек болатын еді; ол америка тарихындағы ең ұзақ екі сағаттық ұлықтау сөзін жел өтінде бас киім мен пальтосыз сөйледі. Бұл күні ол суықтап қалды, ем алды да өкпе қабынуы мен плевритті суығына ауысты. Оны емдеуге дәрігерлер апиын, кастор майы, жылан уын қолданды және тіпті кәдімгі жыланды да жапсырған еді, алайда бұл президенттің жағдайын одан ары әлсіретті де сандырақтаған жағдайға жеткізді де, [[1841]] жылы 4 сәуірде 12 сағат 30 минутта оң жақ өкпесінің қабынуы, асқынған сары ауру мен қанның асқынуынан қайтыс болды. Сандырақтағандағы оның соңғы сөзі: «Сэр, басқарудың истинные принципын түсінуіңізді қалаймын. Мен олар жүзеге асуын қалаймын және одан басқа ештеңе өтінбеймін.» болды. [[Гаррисон]] америка мемлекетінің басында басқа президенттерге қарағанда ең аз отырғаны болды: 32 күн, 12 сағат, 30 минут.
Ол қызметте отырып қайтыс болған бірінші президент болды. Кейін аңыздың туындауында Гаррисонның өлімі қарғыстың жемісі деп айтылады. Кейбіреулер «Текумсе қарғысына» жатқызады, Гаррисоннан бастап барлық сайланған, қайта сайланған президенттер заканчиваются на ноль, қайтыс болды немесе өызметте отырған уақыттарында өлтірілген болатын: [[Авраам Линкольн]] 1860 жылы сайланды, 1865 өлтірілді; [[Джеймс Гарфилд]] 1880 жылы сайланды, 1881 өлтірілді; [[Уильям Мак-Кинли]] 1900 қайта жылы сайланды, 1901 жылы өлтірілді; Уоррен Гардинг 1920 жылы сайланды, 1923 өлтірілді; [[Франклин Рузвельт]] 1940 қайта жылы сайланды , 1945 өлтірілді; [[Джон Кеннеди]] 1960 жылы сайланды, 1963 өлтірілді. Алғашқы рет бұл заңдылықты 1980 жылы сайланып, [[1981]] жылы қастандық бастан өткерген және 1989 жылы қызметін сәтті өткерген [[Рональд Рейган]] бұзған болатын.
[[Гаррисонның]] немересі [[Бенджамин]] [[1889]]-[[1893 жыл]]дар арасында [[АҚШ]] Президенті болды. Ант беру күнінде жауын жауып тұрғанында атасының трагедиялық қателігін қайталамауға шешім қабылдады және ұлықтау кезінде оның ізбасары [[Гровер Кривленд]] қолшатыр ұстап тұрды. Ұлықтау сөзі де ұзақ болғанымен, атасының сөзіндей болмады.
| |||