Кеміргіштер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Removing Link FA template (handled by wikidata) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
22-жол:
[[Hystricomorpha]]
}}
'''Кеміргіштер, кемірушілер'''<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref> ({{lang-la|Rodentia}}) – [[сүтқоректілер]] класының ең көп тараған отряды. Қазір олардың дүние жүзінде 32 тұқымдасқа жататын 2500-дей, ал [[Қазақстан]]да 15 тұқымдастың ([[ұшарлар]], [[тиінтәрізділер]], [[құндыздар]], [[жайралар]], [[саз құндыздары]], [[қарақастар]], [[жалмандар]], [[тышқандар]], [[жалғанқосаяқтар]], [[қосаяқтар]], [[алып көртышқандар]], [[атжалмантәрізділер]], [[бұзаубастар]], [[құмтышқан]]дар, [[қаптесерлер]]) 82 түрі кездеседі. Кеміргіштер республиканың барлық аймақтарында кең тараған, тек таудағы мәңгі мұз басқан жерлерде ғана кездеспейді. Осыған орай кеміргіштерде маусымдық түлеу қабілеті жақсы жетілген. Дене пішіні, тіршілігі алуан түрлі – 5 см-ден ([[кішкене қаптесер]]) 130 см-ге ([[теңіз доңызы]]) дейін, ал салмағы 6 г-нан ([[ергежейлі тышқан]]) 80 кг-ға ([[су шошқасы]]) жетеді. Тері жамылғысы жақсы жетілген, көпшілігінде үлпілдек, кейбіреулерінде тікен тәрізді инелерге (жайра) айналған. Алдыңғы аяқтары 5 не 4 башпайлы, артқысы 3 – 5 башпайлы. Басқа сүтқоректілерден ерекшелігі – екі жұп күрек тістері өте үлкен, қашау тәрізді, ұдайы өсіп, бір-бірімен (асты мен үсті) қайралып, өткірленіп отырады. Күрек тістерінің беткі қабаты қатты [[эмаль]], ал қалған бөлімдері жұмсақтау [[дентин]] қабатымен қапталған. Көпшілігі жер үстінде, кейбіреулері жартылай суда ([[құндыз]], [[ондатр]], саз құндызы, [[су
Қазақстанда кеміргіштердің 10 түрі ([[көк суыр]], [[үнді жайрасы]], [[жалман]], [[бесбармақты ергежейлі қосаяқ]], [[Гептнер ергежейлі қосаяғы]], [[үшбармақты ергежейлі қосаяқ]], [[бозтүсті ергежейлі қосаяқ]], [[алып көртышқан]], [[Роборовский атжалманы]], [[сары алақоржын]]) [[Қазақстанның Қызыл кітабы|Қазақстанның “Қызыл кітабына”]] енгізілген.<ref>Балалар энциклопедиясы</ref>
33-жол:
[[Санат:Кеміргіштер| ]]
{{stub}}
|