Барбара Мак-Клинток: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
ш clean up, replaced: Туылған → Туған (2) using AWB |
||
5-жол:
| Сурет ені = 250px
| Сурет тақырыбы = Барбара Мак-Клинток лабораторияда
|
|
| Қайтыс болған күні = 2.09.1992
| Қайтыс болған жері = [[Хантингтон (Нью-Йорк)|Хантингтон]], [[Лонг-Айленд]], [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йорк]] штаты, АҚШ
| Азаматтығы = {{USA}}
| Ғылыми аясы = [[генетика]]
| Жұмыс орны = [[Корнелл университеті]]<br />[[Миссури университеті (Колумбия)
| Альма-матер = [[Корнелл университеті]]
| Ғылыми жетекші = [[Роллинс Адамс Эмерсон|Роллинс Эмерсон]]<ref name=golub>{{кітап
21-жол:
|isbn = 5-7187-0304-3
}}</ref>
| Атақты шәкірттері = [[
|авторы = Kass L. B.
|тақырыбы = Harriet B. Creighton (1909-2004), on Women Pioneers in Plant Biology
28-жол:
|басылым = American Society of Plant Biologists website
|жыл = 2007
}}</ref><br />[[
|author = Gerbi S.A.
|datepublished = 2009
52-жол:
|Қолтаңбасы = Barbara McClintock (signature).svg
}}
'''Барбара Мак-Клинток''' ({{lang-en|Barbara McClintock}}; [[16 маусым]] [[1902 жыл|1902]], [[Хартфорд (Коннектикут)|Хартфорд]], [[Коннектикут]] — [[2 қыркүйек]] [[1992 жыл|1992]], [[Хантингтон (Нью-Йорк)|Хантингтон]], [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йорк]]) — [[АҚШ|американдық]] ғалым-[[Цитогенетика|цитогенетик]], [[Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы
{{cite web
| url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1983/
62-жол:
| archivedate = 2011-08-20
}}
</ref>. Өз мансабында көптеген жылдар бойы Мак-Клинток негізінен [[
Барбара Мак-Клинток жүгері жасушаларындағы [[хромосома
|авторы = Fedoroff N., Brown, N. M.
|тақырыбы = Mendel in the Kitchen: A Scientist's View of Genetically Modified Foods
110-жол:
| archivedate = 2011-08-20
}}
</ref>, [[Оңтүстік Америка
{{cite web
| url = http://profiles.nlm.nih.gov/LL/Views/Exhibit/narrative/origins.html
142-жол:
МакКлинток 1919 жылы Корнелл ауыл шаруашылығы колледжіне оқуға түсті.
Бірінші және екінші жыл оқып жүрген кезінде қарапайым студенттік өмірде, [[джаз-банд]]те [[банджо]] теноры болған. Бірінші курс президенті болып сайланды және сол кезде әйелдер клубына шақырылады. Алайда, әйелдер клубы [[еврейлер
{{мақала
| автор = Kass L. B., Provine W. B.
186-жол:
}}</ref>
[[Сурет:Corn and microscope.jpg|right|thumb|240px|Мак-Клинток Стереомикроскопы және Ұлттық табиғи тарих мұражайындағы көрмедегі жүгері соталары]]
МакКлинток жоғары оқу орнында аспирантурада диплом жазып жүргенде және ботаника оқытушы ретінде тәжірибе алып жүрген кезде, ол [[
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Harriet Creighton: Proud botanist
285-жол:
}}</ref> .
Оның көрнекті ғылыми зерттеулері мен әріптестерінің қолдауы арқасында Мак-Клинток бірнеше [[постдок]]торлық [[грант]]тар [[
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Records and recollections: A new look at Barbara McClintock, Nobel Prize-Winning geneticist
298-жол:
}}</ref>
1931 және 1932 жылы жазда МакКлинток Миссури университетінде генетик [[Льюис Джордж Стэдлер|Льюис Стэдлермен]] бірлесіп жұмыс істеді, оны [[мутаген]] ретінде [[Рентген сәулелері|Х-сәулелерді]] қолдану әдісімен таныстырды және (X-сәулелері бар сынама сәуле мутацияның жиілігін ұлғайтады). Жүгері мутациясын өндіру барысында ол [[Хромосомалық өзгерістер|сақина хромосомалары]]н, ал радиацияның шығуынан хромосомалық үзілістердің жабысуы туындағанын тапты. Мак-Клинток хромосомалар ұштарында әдетте хромосоманың тұрақтылығын қамтамасыз ететін құрылымдық құрамалар болуы керек деген гипотезаны ұсынды. Ол митоз барысында сақина хромосомаларының аномалдық мінезі жүгері жапырақтарындағы [[Шұбар өсімдіктер|шұбарланудың]] себептері деп көрсетті<ref name="pmid17246891">{{cite journal |author=McClintock B |title=The Production of Homozygous Deficient Tissues with Mutant Characteristics by Means of the Aberrant Mitotic Behavior of Ring-Shaped Chromosomes |journal=Genetics |volume=23 |issue=4 |pages=315–76 |year=1938 |month=July |pmid=17246891 |pmc=1209016 |doi= |url=http://www.genetics.org/content/23/4/315.long}}</ref>. Сол жылдары, ол 6-шы хромосомада жүгерінің «[[
Мак-Клинток [[Гуггенхайм қоры
| author =
| authorlink =
313-жол:
| archiveurl = http://www.webcitation.org/613xqIBHd
| archivedate = 2011-08-20
}}</ref>, Мак-Клинток және Крейтонның зерттеуінен бірнеше аптадан кейін [[Дрозофилдер|дрозофил]]де кроссинговерді ашқан [[Курт Штерн (генетик)|Курт Штернмен]] жұмыс істеуді жоспарлаған болатын. Осы арада, Штерн АҚШ-қа көшіп келіп, Мак-Клинток Германияда [[Рихард Гольдшмидт
| автор = Kass L. B.
| тақырыбы = Missouri compromise: tenure or freedom. New evidence clarifies why Barbara McClintock left Academe
328-жол:
== Миссури университеті ==
Миссури университетінде Мак-Клинток рентгендік сәулелердің жүгері хромосомаларына әсер етуін терең үңіліп зерттеуге кірісті. Ол сәулеленген жасушалардағы хромосомалардағы алшақтықтардың және одан әрі бірігу әсерін тамашалады. Осындай әсер кейбір басқа өсімдіктерде — [[эндосперм]] жасушаларында хромосомалардың риясыз жарылуын байқаған.
Ол сәулелендіргеннен кейін алшақталған хромосолар дұрыс қосылмай қалып әр түрлі хромосомалар [[Хроматидтер|хроматид]]терінің бірігуіне әкеліп соғатынын байқады. Митоз [[анафаза
{{мақала
| автор = McClintock B.
340-жол:
| номер = 26
| страницы = 234-282
}}</ref> Алшақтықтан, біріктіру мен көпірлер құрудан болатын цикл, ''«breakage-fusion-bridge»'' циклы деп аталады,<ref name=cyclechrom/> цитогенетикадағы бірнеше себептер бойынша негізгі жаңалық болып табылады: во-первых, біріншіден, бұл хромосомалардың қосылуы кездейсоқ сипатқа ие емес, ал екіншіден, кең таралған мутация туу себебі анықтап көрсетілді. Осы себепті, цикл [[
{{мақала
| автор = Lo A. W. I., Sabatier L., Fouladi B., Pottier G., Ricoul M., Murnane J. P.
399-жол:
}}</ref>
Мак-Клинток Миссури университетінде, ол келер көктемде [[1942 жыл]]ы оның мансабынын арттыратынын білгенмен, ол [[
{{мақала
| автор = Comfort N. C.
412-жол:
| страницы = 440
}}</ref>.
[[1941 жыл]]дың басында Барбара [[Колд-Спринг-Харбордағы лаборатория
== Колд Спринг Харбор ==
Бір жыл МакКлинток Колд-Спринг-Харбор зертханасында уақытша жұмысынан кейін толық мөлшерлемеге ауысты. Онда ол генетикалық картасын жасау үшін рентген сәулелерін алмастырушы ретінде пайдалана отырып, ''«breakage-fusion-bridge»'' циклымен айналысуын жалғастырды. 1944 жылы, генетика саласындағы оның жетістіктерін тану ретінде МакКлинток [[АҚШ Ұлттық ғылым академиясы|Ұлттық ғылым академиясының мүшесі]] болып сайланды, осы құрметті атаққа ие болған үшінші әйелге айналды. Келесі [[1945 жыл]]ы [[АҚШ Генетикалық қоғамы
{{cite web
| author = Perkins D. D.
460-жол:
| archivedate = 2002-06-04
}}</ref> ===
[[Сурет:Corn mosaic.jpg|right|thumb|240px|''Ac/Ds'' қатынасының астық түсіне әсері. 10 түссіз астық: оның құрамында ''Ac'' белгiлерi болмады, және ''Ds'' элементтері [[
1944 жылдың жазында Колд Спринг Харбор лабораториясында Мак-Клинток жүгері тұқымдарының [[мозаицизм]]іне мен [[
Осы хромосоманың [[
''Ac'' және ''Ds''-тердің транспозиция әсері тексеру будандастыру тұқымынан үлгілерге қатысты жүгері дәнінің түсінің өзгеруінде байқалған. Мак-Клинток микроскопиялық талдау арқылылокустар арасындағы қарым-қатынасты сипаттаған. Ол ''Ac'' ''Ds'' транспозициясына 9-шы хромосомасына, және ''Ds'' жылжуы хромосомалар үзілуі жүреді. ''Ds'' қозғалысы кезінде [[Алейрон|алейрон қабаты]] гендік түсін тежеуін тоқтатқан, соңғысы белсенді түрге өтіп, жасушаларда пигмент синтезін тудырады. Сондықтан ''Ds'' транспозициясы түрлі жасушаларда түрлі өтеді, бұл мозаицизмге әкеліп соғады. Дәндердегі пигментті аумақтардың өлшемі дәннің диссоциация кезіндегі дәрежесіне байланысты.
528-жол:
=== Оңтүстікамерикалық жүгері түрлерін зерттеу ===
1957 жылы Мак-Клинток Оңтүстік Америкада, жүгерінің алуандығының ықтималдылығы өте жоғары ғылыми-зерттеулер жүргізуге [[Ұлттық ғылыми қор (АҚШ)|Ұлттық ғылыми қордан]] және [[Рокфеллер қоры
|авторы = Comfort N. C.
|бөлім =
545-жол:
|isbn = 0-674-00456-6
|тираж =
}}</ref> Ол жүгері [[эволюция
Жүгерінің Мак-Клинток, хромосомалық, морфологиялық және эволюциялық әр түрлі сипаттамаларын зерттеді. [[1962 жыл]]ы [[Роли (Солтүстік Каролина)|Ролидағы]][[Роли Солтүстік Каролина университеті|Солтүстік Каролина университетінен]] ол жүгерінің Оңтүстік Америка түрлері бойынша зерттеулерімен жұмыс істеген төрт ғалымдар тобын басқарды. Оның екеуі, Рокфеллер қорының стипендиаттары, [[
{{мақала
| автор = McClintock B., Kato A. T., Blumenschein A.
559-жол:
| страницы =
}}</ref>
=== Басқару элементтеріне қатысты қайта жасаған жаңалықтары ===
580-жол:
}}</ref>''
{{oq|| Over the years I have found that it is difficult if not impossible to bring to consciousness of another person the nature of his tacit assumptions when, by some special experiences, I have been made aware of them. This became painfully evident to me in my attempts during the 1950s to convince geneticists that the action of genes had to be and was controlled. It is now equally painful to recognize the fixity of assumptions that many persons hold on the nature of controlling elements in maize and the manners of their operation. One must await the right time for conceptual change.<ref name= fincham />}}
Мак-Клинток жаңалықтар маңыздылығы [[
{{cite web
| author = Jacob Fr., Monod J.
610-жол:
}}</ref>
Мак-Клинток 1960 жылдардың соңында 1970 жылдардың басында транспозициясын ашқаны үшін, бактериялар мен ашытқыда осы үдерісті ашқаннан кейін кеңінен танымал. Осы кезеңде, молекулярлық биологияда транспозицияны молекулалық деңгейде зерттейтін жаңа әдістер пайда болды. 1970-ші жылдары ''Ac'' және ''Ds'' [[клондау (биотехнология)|клондалып]], және бұл олар [[ДНҚ-транспозондар|2 типтегі транспозондарға]] жататыны көрсетілді. ''Ac'' [[
{{мақала
| автор = Bai L., Singh M., Pitt L., Sweeney M., Brutnell Th. P.
635-жол:
| страницы = 10370-10374
}}</ref>
== Негізгі публикациялары ==
|