Қарабалық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қарабалық''' (Schіzothorax) – [[тұқылар]] тұқымдасының бір туысы. Бұларды көкбаспен бірге «тілікшелілер» деп атайды, себебі, бұлардың аналь тесігі мен аналь қанаты ірі қабыршақтармен қоршалған. [[Қазақстан]]да Қарабалықтың кәдімгі Қарабалық (Sch. іntermedіus) және Қарабалық (Sch. ardentatus) деген түрлері бар. Кәдімгі Қарабалық ең кең тараған түр. Қазақстанда [[Сырдария]], [[Талас]] өзендері алабында (соның ішінде Асы (Аса) өзен көлдерінде – [[Билікөл]], [[Ақкөл]], [[Ащыкөл]]де және [[Ащыбұлақ]] суқоймасында), [[Қаратау]]дан ағатын өзендерде, [[Оңтүстік Қазақстан облысы]]ндағы Қызылкөл тұйық көлінде кездеседі. Ұзындығы 40 см-ге, салмағы 1,2 кг-ға дейін. Түсі судың мөлдірлігіне қарай өзгереді. Бүйірінде қоңыр дақтар болады. Дене бітімі жұмыр. Екі жұп мұртшалары бар. Қабыршағы майда. 7 жылдай тіршілік етеді. Еті дәмді. Қарабалық үш түр тармағына жіктеледі: балқаш Қарабалығы (Sch. arg. argentatus), көкбас Қарабалық (Sch. arg. pseudaksaіensіs) және ащыкөл Қарабалығы (Sch. arg. saltans). Бұлардың ұзындығы 49 см-дей, салмағы 1,5 кг-дай болады. Шабақтарының түсі күмістей ақ, ересек дарабастары тіршілік ортасына сәйкес әр түсті: қоңыр күмістен қоңыр сарғышқа дейін өзгереді. Дене бітімі жұмыр. 10 жылдай тіршілік етеді. Қарабалықтардың аталықтары 3 – 8, аналықтары 3 – 9 жасында жыныстық жағынан жетіледі. Уылдырығын су температурасы 11°С болғанда (8 – 122 мыңдай) тереңд. 1 – 2 м өзен қайраңына, тасты жерлерге шашады. Әр аналық барлық уылдырығын бір мезгілде шашқанмен, популяцияның жалпы уылдырық шашу мерзімі шамамен 2 айға созылады. Тамағы қоректік қордың түрлік құрамына байланысты: [[балдырлар]], [[моллюскілер]], [[хирономидтер]] дернәсілі, т.б. Бұрын Балқаш – Іледе кәсіптік ауланатын негізгі балықтардың бірі болған; көп аулану, жыртқыштарды (көксерке, жайын, ақмарқа) жерсіндіру нәтижесінде 1970 жылдан кәсіптік маңызын жойды. Қазір негізінен [[Балқаш]] – [[Алакөл]] су алабындағы шағын өзендерде әуесқойлықпен ауланады. Қарабалықтың түр тармағы ішіндегі жылдан-жылға санының азаюына байланысты қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілгені – Көкбас Қарабалықы (Sch. arg. pseudaksaіensіs). Бұл Балқаш – [[Іле]], [[Шу]] су алабында, [[Ыстықкөл]]де тараған. Оның ұзындығы 80 см, салмағы 12 кг, шамамен 17 – 19 жылдай тіршілік етеді.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>