'''Жұмырбас кесірткелер''' ({{lang-la|Phrynocephalus}}) – агама[[ешкіемерлер]] тұқымдасының бір туысы. Батыс және [[Орталық Азия]]ның [[құм]]ды жерлерінде мекендейтін 30-дай түрі белгілі. Денесі жалпақ, басы жұмыр, артына қарай иілген құйрығы бар. Денесінің ұзындығы 25 см-дей. Денесі бірыңғай ұсақ қабыршақтармен жабылған. Аяқтары жақсы дамыған. Жұмырбас кесірткелерде алқым (тамақ) қапшықтары болмайды. Түсі өзі тіршілік ететін топырақ түстес болып келеді. Жұмырбас кесірткелердің барлық түрі жұмыртқа (1 – 7-ден) салып көбейеді, тек тибеттік түрі ғана баласын тірі туады. Ұсақ жәндіктерді, олардың дернәсілдерін, т.б. омыртқасыздарды, сондай-ақ, шырынды өсімдіктерді де жейді. Жұмырбас кесірткенің Қазақстанның шөл және шөлейтті аймақтарында таралған 7 түрі бар, оның ішінде өте жиі кездесетін түрі – [[батбат кесіртке]], ал сирек кездесетін [[жұмырбас шұбар кесіртке]] (P. versіcolor) мен [[Зайсан]] жұмырбас кесірткесі]] (P. melanurus) қорғауға алынып, [[Қазақстан]]ның “[[Қызыл кітап|Қызыл кітабына]]” енгізілген (1996).<ref>Қазақ энциклопедиясы, 4 том;</ref>
