Күкірт қышқылы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
-Санат:Оттегі қосылыстары; +Санат:Сульфаттар; +Санат:Жоғарғы қауіпті заттар (HotCat құралының көмегімен) |
|||
1-жол:
'''Күкірт
== Физикалық қасиеттері ==
Концентрациялы күкірт қышқылы — түссіз, ұшпайтын, май тәріздес, суда жақсы еритін, сұйық зат. Тығыздығы 1,84 г/см<sup>3</sup>, массалық үлесі 98%. Ол 280°С-та қайнайды, ал 10,4°С-та кристалданады.
Line 6 ⟶ 7:
[[Сурет:Sulfuric acid chemical structure.png|thumb]]
''Күкірт қышқылы суда ерігенде көп [[жылу]] бөле отырып, онымен [[химиялық
Концентрациялы күкірт
==Химиялық қасиеттері==
[[Концентрациялы күкірт]] қышқылына күшті тотықтырғыштың қасиеті тән.
Сұйылтылған күкірт
#
# Бірінші сатысында H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> түгелдей дерлік [[диссоциация]]ланады. Ал екіншісінде азырақ
#
▲# Бірінші сатысында H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> түгелдей дерлік [[диссоциация]]ланады. Ал екіншісінде азырақ [[диссоциация]]ланады:
# Сұйылтылған күкірт қышқылы металдардың кернеу қатарындағы сутектің сол жағында орналасқан металдармен
▲# [[Күкірт]] қышқылы сілтілермен және ерімейтін негіздермен әрекеттесіп түз түзеді:
▲# Сұйылтылған күкірт қышқылы металдардың кернеу қатарындағы сутектің сол жағында орналасқан металдармен әрекеттес- кенде, тотықтырғыш касиет көрсетеді, нәтижесінде сутек газы бөлінеді:
Қалыпты температурада өте концентрациялы 80—90%-тік күкірт қышқылы көптеген металдармен: мысалы, [[темір]], [[алюминий]], [[хром]]мен әрекеттеспейді. Оның себебі, металл бетінде енжар қабат пайда болады.
''Концентрациялы күкірт қышқылы H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> металдардың кернеу қатарында сутектің оң жағында орналасқан металдармен де әрекеттеседі. Бұл жағдайда сутек бөлінбейді. Күкірттің тотығу дәрежесі +6 болатын сульфат-ионы SO<sub>4</sub> есебінен тотықтырғыш болады, нәтижесінде SO<sub>2</sub> түзіледі. [[
# [[Барий]]дің ерімтал тұздары күкірт қышқылына және оның тұздары — сульфаттарға анықтағыш реактив болады. Екі сынауыққа аздап күкірт
BaSO<sub>4</sub>
''Концентрациялы күкірт қышқылына батырылған ағаш және қағаз қарайып, көмірге айналады. Қантқа әсер еткенде, күкірт қышқылы одан сутек пен оттекті бөліп алады, ал көміртек кеуекті көмір түрінде бөлініп шығады. Мысалы, оған тәжірибе жасап көз жеткізуге болады. Шамамен 30 г ұнтақ қантты 100 мл-лік стақанға салып, шыны таяқшамен араластыра отырып, 26 мл концентрациялы H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> қосу қажет. Қышқыл қосқан соң көп жылу бөліне отырып, гидраттану тез жүреді де қант қарайып, кеуекті көмірге айналып, стақаннан асып төгіле бастайды
▲BaSO<sub>4</sub> түнбасы суда да, азот қышқылыыда да ерімейтіндіктен, күкірт кышкылын жөне оның түздарын сипаттайтын реактив ретінде ерімтал барий түздары пайдаланылады.
▲''Концентрациялы күкірт қышқылына батырылған ағаш және қағаз қарайып, көмірге айналады. Қантқа әсер еткенде, күкірт қышқылы одан сутек пен оттекті бөліп алады, ал көміртек кеуекті көмір түрінде бөлініп шығады. Мысалы, оған тәжірибе жасап көз жеткізуге болады. Шамамен 30 г ұнтақ қантты 100 мл-лік стақанға салып, шыны таяқшамен араластыра отырып, 26 мл концентрациялы H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> қосу қажет. Қышқыл қосқан соң көп жылу бөліне отырып, гидраттану тез жүреді де қант қарайып, кеуекті көмірге айналып, стақаннан асып төгіле бастайды ''(11-сурет)''. Реакция теңдеуі:''
== Қолданылуы ==
Күкірт қышқылы — химиялық
== Күкірт қышқылының тұздары ==
Күкірт қышқылының тұздары 2 типті болады: орта және қышқыл тұздар. Орта тұздар — [[сульфаттар]], қышқыл тұздар — [[гидросульфаттар]]. Көпшілік сульфаттар суда жақсы ериді, ал ерімейтіндерге және аз еритіндерге BaSO<sub>4</sub>, SrSO<sub>4</sub>
Kөп қолданылатын тұздары: натрий сульфатының кристал-
Осы тұз медицинада дәрі ретінде "глаубер түзы" деген атаумен қолданылады. Натрий сульфатының негізгі қоры [[Арал]], [[Балқаш]] көлдерінің маңында кездеседі.▼
[[КАЛЬЦИЙ СУЛЬФАТЫ|Кальций сульфаты]] CaSO<sub>4</sub> табиғатта ғаныш минералы CaSO<sub>4</sub>*2Н<sub>2</sub>O түрінде таралған. Оны қыздырып алебастр алып, құрылыста байланыстырғыш зат ретінде пайдаланады.▼
Тотияйын, яғни мыс кристалгидраты CuSO<sub>4</sub>*5H<sub>2</sub>O жасанды жібек, талшық алуға, өсімдік зиянкестерімен күресуге қажет.▼
Темір (II) сульфатының кристалгидраты FeSO<sub>4</sub>*7H<sub>2</sub>O ауыл шаруашылық зиянкестерімен күресуде, мата бояуда, фотографияда қолданылады.▼
▲Осы тұз медицинада дәрі ретінде "глаубер
▲[[
▲[[Тотияйын]], яғни мыс кристалгидраты CuSO<sub>4</sub>*5H<sub>2</sub>O [[жасанды жібек]], [[талшық]] алуға, өсімдік зиянкестерімен күресуге қажет.
▲Темір (II) сульфатының кристалгидраты FeSO<sub>4</sub>*7H<sub>2</sub>O ауыл шаруашылық зиянкестерімен күресуде, мата бояуда, фотографияда қолданылады.<ref>Химия: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. Өңделген, толықтырылған 2-бас. / Н. Нұрахметов, К. Сарманова, К. Жексембина, т.б. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2009. — 208 бет: суретті. ISBN 9965-36-702-7</ref>
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Chem-stub}}
{{commons|Category:Sulfuric acid}} [[Санат:Бейорганикалық қышқылдар]]
[[Санат:Күкірт қосылыстары]]
[[Санат:Тағам қоспалары]]
[[Санат:Сульфаттар]]
[[Санат:Жоғарғы қауіпті заттар]]
|