Химиялық реакциялар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Тег: Mobile edit Mobile web edit
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Химиялық реакциялар''' — заттардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде олардың химиялық құрамы мен құрылысы өзгеріп, басқа заттарға айналуы.


Химиялық реакциялар масса сақталу заңы мен [[эквивалент заңыназаңы]]на негізделген. Химиялық реакциялардың ядролық реакциялардан айырмашылығы — реакция кезінде әрекеттесетін заттар құрамындағы химиялық элементтер мен олардың атомдарының жалпы санының өзгермейтіндігінде. Химиялық реакциялар химиялық теңдеулер арқылы өрнектеледі. Химиялық процесте тура реакциямен қатар бастапқы заттар қайта түзілетін кері реакция жүреді. Қайтымды реакцияда тура реакция мен кері реакцияның жылдамдықтары теңескенде жүйеде химиялық тепе-теңдік орнайды, бірақ кері процесс баяу жүретіндіктен көптеген химиялық реакциялар қайтымсыз, яғни аяғына дейін жүреді.
Реакция кезінде заттар санының өзгеруіне қарай химиялық реакциялар
#айырылу
Line 26 ⟶ 29:
Әрекеттесетін заттардың химиялық құрамы өзгере жүретін реакцияларды оларға [[тән]] белгілеріне қарай төртке бөліп жіктейді.
 
==1. Заттардың құрамы мен саны өзгере жүретін реакциялар. ==
Бұған бұрыннан таныс қосылу, айырылу, орынбасу, [[Алмасу реакциясы|алмасу реакциялары]] жатады.
 
Line 64 ⟶ 67:
::2СН<sub>3</sub>СООН + K<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub> → 2СН<sub>3</sub>СООК + H<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub>↓
 
==2. Атомдардың тотығу дәрежесі өзгере жүретін реакциялар.==
 
Мұндай [[Реакция|реакцияларды]] тотығу-тотықсыздану реакциялары деп атайтыны белгілі. Реакция кезінде тотықсыздандырғыш атом [[электрон|электронын]] тотықтырғыш [[Реакция|атомға]] беріп, біріншісі тотығып, екіншісі тотықсызданады. Электрондық баланс [[әдіс|әдісі]]
Line 81 ⟶ 84:
::5С<sub>6</sub>Н<sub>12</sub>О<sub>6</sub> + 24КМnO<sub>4</sub> + 36H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>= 30CO<sub>2</sub>+ 24MnSO<sub>4</sub>+ 12K<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>+ 66Н<sub>2</sub>O
 
==3. Жылу эффектісімен сипатталатын реакциялар==
Кез келген химиялық [[құбылыс|құбылысты]], яғни химиялық айналуларды сипаттайтын реакциялар реагенттердің [[өнім|өнімдерге]] айналуын көрсетумен қатар олардың жылу эффектісін белгілеуге [[міндет|міндетті]]. Осыған бола жылу беле жүретін [[реакция|реакцияларды]] экзотермиялық, ал жылу сіңіре жүретіндерді эндотермиялық деп саралайтынын білесіңдер. Оларды арнайы [[термохимия|термохимиялық]] теңдеулермен өрнектейді. Термохимиялық теңдеудің ерекшелігі — берілген реакцияның жылу эффектісі таңбасымен қоса энтальпия түрінде ΔН (дельта аш) жеке көрсетіледі. Мысалы:
 
Line 93 ⟶ 96:
Энтальпия мәндері әрбір заттың [[Тұрақтылық|тұрақтылығына]] және оның реакцияға түсуге бейімділігіне және т.б. [[тікелей байланыс|тікелей байланысты]] болады.
 
==4. Қайтымдылығымен сипатталатын реакциялар==
Бір [[Бағыт|бағытта]] жүретін қайтымызқайтымсыз және қарама-қарсы [[бағыт|бағытта]] жүретін қайтымды реакцияларды бұрыннан білесіңдер.
 
Қайтымсыз реакция кезінде реагенттер өзара түгелдей әрекеттесіп, өнімдерге айналады, оған ацетиленнің жануы мысал бола алады:
Line 106 ⟶ 109:
[[Өнеркәсіп|Өнеркәсіпте]] және технологияда қайтымсыз реакциялар көбірек кездеседі. Оларды қажетті [[Бағыт|бағытта]] жүргізу үшін химиялық кинетика заңдарына сүйенеді.<ref>Химия: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулық / Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова. – Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. – 352 бет, суретті. ISBN 9965-36-092-8 </ref>
 
== Дереккөздер ==
==Пайдалнаылған әдебиеттер==
{{дереккөздер}}
<references/>
 
{{stub}}
{{Суретсіз мақала}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Химия]]
[[Санат:Химиялық реакциялар]]