|
1755 ж. [[И.Кант]] және 1776 ж. [[П.Лаплас]] Күн жүйесінің пайда болуы туралы алғашқы гипотезаны ұсынды. 19 ғасырдың ортасынан аспан физикалық табиғаты жүйелі түрде зерттеле бастады.
=== Астрономияның қалыптасуының қысқаша хронологиясы ===
* Б.з.б.4 ғасырда [[Қытайда]] тұңғыш [[жұлдыз каталогы]] (''тізімі'') жасалды. Сол ғасырда Ежелгі Грекияда [[Аристотель]] дүние құрылысының жалпы жүйесін жасаған, оның орталығы Жер деп есептеген.
* Б.з.б.3 ғасырда [[Александрия]] ғалымы Эратосфен Жердің мөлшерін анықтаған.
* Б.з.б.2 ғасырда [[Гиппарх]] Жер дүниенің ортасында қозғалмай тұрады деп есептеп, планеталардың қозғалу теориясын жасаған. Ол ''1022 жұлдыздың'' каталогын ұсынды. Ежелгі қазақ даласын мекендеген халық жұлдыздар мен шоқжұлдыздардың орны бойынша жыл мезгілдері мен жер тараптарын айыра білген.
* 9-шы ғасырда [[Халиф Мамунның]] нұсқауы бойынша [[Бағдад]] маңындағы Жер [[меридианы]] доғасының ұзындығы өлшенген.
* 11 ғасырда [[Бируни]] Жердің қозғалуы мүмкін деген идея айтқан.
* 13 ғасырда [[ат-Туси Оңтүстік Әзербайжанда]] обсерватория салдырып, планеталар қозғалысының жаңа кестесін жасады. Осы ғасырда [[Пекинде]] де обсерватория салынды.
* [[1428]] – [[1429 жыл]]ы [[Ұлықбек Самарқанда]] салдырған обсерваториясын үлкен мәрмәр секстантпен жабдықтатып, [[1019 жұлдыздың]] каталогын және планеталар қозғалысының кестесін түзді.
* 1543 жылы поляк ғалымы Николай Коперник '''''«Аспан сфераларының айналысы туралы»''''' деген еңбегінде Жер қозғалмайды және бүкіл Ғаламның ортасында тұрады деген ілімді жоққа шығарып, [[Күн жүйесінің]] құрылысын – дүниенің [[гелиоцентрлік жүйесін]] түсіндіріп берген. Осы еңбектің негізінде италия ғалымы [[Джордано Бруно]] Ғаламның шексіздігі, ал оны мекендеуші дүниелердің сансыз көптігі туралы тұжырымдама жасады.
* [[Галилео Галилей]] өзі құрастырған [[телескоп]]тың көмегімен ''1609 – 1610 жылы'' алғаш рет астрономиялық бақылаулар жүргізді.
* 17 ғасырдың басында [[Иоганн Кеплер]] планеталар қозғалысындағы үш заңдылықты, ал сол ғасырдың аяғында [[Исаак Ньютон]] бүкіләлемдік тартылыс заңын ашқан.
* 17 ғасырдың соңы – 18 ғасырдың басында [[Франция, Англия]], т.б. елдерде обсерваториялар салына бастады.
* [[1718 жыл]]ы ағылшын астрономы [[Эдмунд Галлей]] жұлдыздың меншікті қозғалысын тапқан.
* [[1761 жыл]]ы орыс ғалымы [[Михаил Ломоносов]] Шолпан планетасының атмосферасын ашты.
* [[1755 жыл]]ы [[Иммануил Кант]] және [[1776 жыл]]ы [[Пьер Лаплас]] Күн жүйесінің пайда болуы туралы алғашқы гипотезаны ұсынды.
* 19 ғасырдың ортасынан аспан денелерінің физикалық табиғаты жүйелі түрде зерттеле бастады.
=== Матушка Русьта Астрономияның дамуы ===
| 