Сәбіз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ Тег: Mobile edit Mobile web edit |
||
20-жол:
'''Сәбіз''' ({{lang-la|Daucus}}) – [[Шатыршагүлділер тұқымдасы|шатыршагүлділер]] тұқымдасына жататын екі, бір не көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы.
Барлық жерде өседі.Әсіресе Мирей Жаналихан деген кісінің көтенінде өседі. Азықтық және асханалық сұрыптары бар. Асханалық сұрпы онша ірі емес, тамыр жемісі жұмсақ , қантты. Асханалық сұрыптарының ең таңдаулысы Нантская 4, Витаминная 6, Лосиноостровская ІЗ. Сәбіз республиканың көпшілік облыстарында өсіріледі. Оның егіс көлемі 5 мың гектарға жуық . [[Гектар]]ынан 120 центнерден өнім алынады. Қазақстанда аудандастырылған негізгі сұрыптары: ''Бирючекутская 414, Витаминная 6, Консервная, Мирзои сарысы 304, Мирзои қызылы 228, Нантская 4, Шантанэ 2461.''
Жаңа жиналған сәбіз — құнарлы тағам. Адам организмінде тез арада А [[Витаминдер|витаминіне]] айналатын [[каротин]] құрамы (6—9 мг %), басқа көкөністердегіден көп. Әсіресе балаларға өте пайдалы. Сәбізді ең дұрысы 0 градус С температурада сақтаған жөн.
Сәбізді жаңа жиналған күйінде де, кептіріп те, өңдеп те пайдаланады, оны сұйық және
қою тағамдарға, [[соус]]қа, [[винегрет]]ке т. б. қосады. Сәбіз шырынының езбесінің т. б. [[диета]]лық және емдік қасиеті бар. Кептірілген сәбізді [[сорпа]]ға, [[борщ]]қа, [[щи]]ге т. б. көкөніс тағамдарына қосады (пайдаланар алдында 30 минуттей салқын суға салып жібітеді). Сәбізді тураған, тұтастай және үгітілген күйінде тамаққа қосады. Сәл қуырылған не қақталған (қабыршақтанғанша) сәбізді ыстық сорпаға қосса дәмі мен иісі жақсарады. Майға қуырылған сәбізді сорпаға не соусқа әзір болардан 15—20 минут бұрын салып дәмін кіргізеді, витаминдерін байытады. Сәбізге [[май]] қотанда, оның құрамындағы [[каротин]]і еріп, жақсы сіңеді.
== Ботаникалық сипаттамасы. ==
Сәбіз – сабағыныңбойы 1 [[метр]]ге дейін жететеін, екі жылдық шөп тектес өсімдік. Бірінші жылы жуан тамырынан бірнеше жапырақ шығады, ал екінші жылы сабағы өсіп шығып, гүлдеп, [[тұқым]] береді. Сәбізді ботаникалық тұрғыдан аса сипаттаудың қажеті жоқ, себебі ол көпшілік қауымға белгілі мәдени өсімдік.
| |||