Бүршік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Бүршік ''' (gemma) – жоғары сатыдағы өсімдіктердегі[[өсімдік]]тердегі өркеннің[[өркен]]нің бастамасы. Барлық гүлді[[гүл]]ді өсімдіктерде[[өсімдік]]терде өркеннің түріне қарай Б-тің вегетативтік[[вегетатив]]тік және генеративтік[[генератив]]тік түрлері бар. Вегетативтік (өсімді) Б. тек ұзарған өркенде орналасады, одан [[сабақ]] пен [[жапырақ]] өсіп шығады. Генеративтік (көбеймелік) Б., (басқаша айтқанда гүл Б-і), сәл ірілеу және тек қысқарған өркенде ғана орналасады, оны ұзынынан қақ жарып қарағанда бастама сабақтың жан-жағына бекіген гүлшанақтары[[гүлшанақ]]тары (ашылмаған гүлдер) көрінеді. Олар гүлдеп, [[жеміс]] береді. Сондай-ақ бір ғана гүл өсіп шығатын гүл бүрі (бутон) болады. Б-тің сыртындағы қат-қабат қалың, тығыз қабыршақтар[[қабыршақ]]тар өсімдік сабағының ұшар басындағы өсу нүктесін бүркеп тұрады. Ең сыртқы қабыршақтары [[қоңырқай]] түсті, одан [[шайыр]] тәріздес жабысқақ зат бөлінеді. Олар Б-ті ыстық-суықтан, желден, зиянкестер[[зиянкес]]тер мен зақымданудан қорғайды. Б-тер көктемде өсімдікте жиналған қоректік заттармен қоректеніп толысады да, сыртындағы қалың қабыршақтары түсіп, Б. ашылады (жарылады). Қабыршақтың үзіліп түскен жерінде [[сақина]] тәрізді із қалады, сол арқылы өркеннің бір жылда қаншалықты өскенін біледі. Сабақ ұшындағылары төбе Б-і (одан өсімдік бойлай өседі), сабақ бойына орналасқандары бүйір Б-і деп аталады. Көптеген тұқымымен көбейетін өсімдіктерде бүйір Б-і жапырақ қолтығына орналасады, оны жанама Б. (одан жан-жағына бұтақтар өсіп таралады) деп атайды. Қоңыржай аймақта өсетін ағаштар мен бұталарда күзге қарай, өсімдік өркендерінің өсуі тоқталып, Б-тер уақытша тыныштық күйге көшеді. Бұны қыстаушы Б-тер, ал әрі өркен, әрі гүл шығаратын Б-терді аралас Б-тер деп те атайды. Б-тердің бәрі бірдей өсіп, өркенге немесе гүлге айнала бермейді. Олардың ұзақ уақыт бойы өспей, Б. күйінде қалатын бұйыққан (ұйқыдағы) Б. түрі де болады. Олар бірнеше жылға[[жыл]]ға дейін өсу қабілетін жоймайды (мыс., қарағайда[[қарағай]]да – 5, доланада[[долана]]да – 25, еменде[[емен]]де – 100 жыл, т.б.). Өсімдік өркені сынып зақымданғанда, ағашты кескенде немесе үсікке[[үсік]]ке шалдыққанда ғана бұйыққан Б-тер оянып, өсе бастайды. Өсімдіктердің вегетативті көбеюі кезінде Б-тің атқаратын рөлі зор. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бүршік» бетінен алынған