I Мехмет: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
4-жол:
| Шынайы есімі = محمد اول
| Суреті = Çelebi Mehmet.jpg
| Титулы = Ұлы Османлы СұлтандығыныңМемлекетінің Сұлтанысұлтаны
| Ту = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі = [[5 шілде]] [[1413 жыл|1413]] — [[26 мамыр]] [[1421 жыл|1421]]
| Ізашары = [[I Баязит]]
| Ізбасары = [[II Мұрат]]
| Титулы_2 = Анадолы сұлтаны
| Ту_2 = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі_2 = [[1406 жыл|1406]] — [[5 шілде]] [[1413 жыл|1413]]
| Ізашары_2 = Лауазым пайда болды
| Ізбасары_2 = Лауазым ыдыратылды
| Титулы_3 = Шығыс Анадолы сұлтаны
| Ту_3 = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі_3 = [[1403 жыл|1403]] — [[1406 жыл|1406]]
| Ізашары_3 = Лауазым пайда болды
| Ізбасары_3 = Лауазым ыдыратылды
| Діні = [[Ислам]]
| Туған күні = [[1387 жыл]]
| Туған жері = [[Эдирне]],<br />[[Ұлы Османлы Мемлекеті|Османлы Сұлтандығы]]
| Қайтыс болған күні = 26.6.1421
| Қайтыс болған жері = [[Эдирне]],<br />[[Ұлы Османлы Мемлекеті|Османлы Сұлтандығы]]
| Жерленді = [[Бурса (қала)|Бұрса]]
| Әкесі = I Баязит
Line 22 ⟶ 32:
}}
 
'''I Мехмет''' ({{lang-ota3|محمد اول|Mehmed-i evvel}}, {{lang-tr|Birinci Mehmet, Mehmet Çelebi Mehmet}}; [[1387 жыл]] — [[26 мамыр]] [[1421 жыл]]) — [[Ұлы Османлы Мемлекеті]]нің [[Османлы сұлтандарының тізімі|5-ші билеушісісұлтаны]], қолбасшы.
 
==Өмірбаяны==
I Мехмет [[1387 жыл]]ы османлы елордасы [[Бурса (қала)|Бұрса]] қаласында османлы сұлтаны [[I Баязит]]тің шаңырағында дүниеге келді. Әкесі өте қуатты билеуші болатын. Алайда [[Кіші Азия|Анадолыға]] басып кірген Тұран әмірі [[Әмір Темір|I Темір]] Анкара шайқасында I Баязитті жеңіп, Османлы Сұлтандығынсұлтандығын едәуір әлсіретті.
 
[[1402 жыл]]ы тұтқынға алынған I Баязит анықталмаған себеппен қаза тапты. Осыдан кейін Османлы Сұлтандығындасұлтандығында сұлтанаралық заман ([[1402 жыл|1402]]-[[1413 жыл|1413]]) болды. Тақ үшін күреске I Баязиттің төрт ұлы қатысты: Иса, Мұса, Сүлеймен және Мехмет. [[1402 жыл]]ы Сүлеймен шаһзада османлылардың еуропалық иеліктеріндеРумелияда, Иса шаһзада БұрсадаБатыс Анадолыда, ал Мехмет шаһзада батысШығыс Анадолыда өздерін сұлтан деп жариялады. Басында Мұса шаһзада Мехмет шаһзадамен бірге болған, алайда соңғысы Мұса шаһзаданы Сүлеймен шаһзадамен соғыстырғанда, Мұса шаһзада жеңіске жетіп, Сүлеймен шаһзаданың орнына өзін сұлтан етіп жариялады. Мехмет шаһзада өз ағасын жазалау мақсатымен Румелия үшін күреске түседі. Сондықтан ол византиялық император II Мануил көмегімен [[Кіші Азия|Анадолыдан]] [[Фракия]]ға кемелермен өтеді. Бірақ сол кездегі шайқастар екі жаққа да пайда әкелмеді, оның үстіне Мехмет шаһзада Айдын бейінен қорғану үшін Анадолыға қайтып келуге мәжбүр болды. Соңғы шаруаны тындырып алғаннан кейін, ақыры, [[1413 жыл]]ы Мұса шаһзаданың әскерін талқандап, османлылардың барлық жерлерін өзіне бағындырды.
 
===Билеген жылдары===
Сұлтан болғаннан кейін I Мехмет бар күш-жігерін Османлы Сұлтандығынсұлтандығын бұрынғы қалпына келтіруге жұмсады. Сондықтан сұлтан барлық көрші елдермен жақсы қарым-қатынаста болып, бар қуатын тек он жыл бұрын тәуелсіздігін алған бейліктерге шоғырлайды. [[1415 жыл]]ы I Мехмет Қараман Бейлігінен басқа жуырда тәуелсіз алған бейліктердің барлығын бағындырды. [[1416 жыл]]ы Османлыосманлы форты [[Венеция]] фортына қарсы соғыс жүргізіжүргізді, алайда венециялықтар Гелиболу түбегіне жақын жерде жеңіске жетіп, османлылардың 25 кемесін алды. Сол жылы Анадолыда Бадреддин Махмұт Симауи бастаған кең ауқымды төңкеріс басталды. Бұл төңкерісті сұлтан Смирна шайқасында басты. Өмірінің соңғы жылдарында да I Мехмет тағы бір төңкерісті басты. Бұл төңкерісті жетекшісі өзіне сұлтанның ағасы Мұстафа шаһзада деген жалған есім алды.
 
I Мехметтің замандастары оны әділ, момын, бейбітшіл мінезді билеуші екенін мінездеді. Сұлтан діни еріктілікті ұстанды, яғни мұсылман емес османлыларға сабырмен қарады, сауданы дамытуға тырысты, ғимараттар салды (мысалы, Адрианополь мешіті), әдебиетті сүйді, әсіресе поэзияны.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/I_Мехмет» бетінен алынған