Корея: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

== Тарихы ==

Археологиялық зерттеулерге қарағанда Корея жерін [[полеолитпалеолит]] заманынан бастап адамдар қоныстана бастаған. Б.з.б. 1-мыңжылдықта алғашқы [[мемлекет]]тер құрыла бастады. Олардың ішінде [[Чосон мемлекеті]] б.з.б. [[2 — ғасыр|2]]-[[1 ғасырлардағасыр]]ларда аса күшті мемлекетке айналды. Б.з. басында [[Кочуре]] (солтүстікте), [[Пэкче]] (оңтүстік-батыста), [[Силла]] (оңтүстік-шығыста) атты мемлекеттер құрылды. [[4 — ғасыр|4]]-[[6 ғасырлардағасыр]]ларда елге [[будда діні]] тарай бастады. Силла, Пэкче, Кочуре мемлекеттері өзара соғысып отырды. Осыны пайдаланған [[Қытай]]дағы [[Таң әулеті]] мемлекеті Кочуре мен Пэкчені басып алды. Бірақ Силла мемлекеті [[676 жыл]].ы қытайларға тойтарыс беріп, [[8 ғ-ғасыр]]да Кореяның көпшілік жерлерін біріктірген біртұтас мемлекет құрды. [[9 ғасырдағасыр]]да Силла ыдырап, [[935 жыл]]. Коре мемлекетінің (елдің қазіргі еуропаша атауы осы Коре атауынан шыққан) негізін қалаушы [[Ван Гон]] елді қайта біріктірді. Жаңа мемлекет қидандардың шабуылына (993, 1010 — 11, 1018 — 19) төтеп беріп, елдің тұтастығын сақтап қалды. Шаруашылық өркендеп, сауда мен қолөнер дамыды, металл ақша пайда болды. [[1231 — жыл|1231]]-[[1259 жылдарыжыл]]дары Коре мемлекеті [[Шыңғыс хан империясыныңимпериясы]]ның қол астына өтіп, [[14 ғасырдыңғасыр]]дың орта тұсында ғана тәуелділіктен құтылды. [[1352 — жыл|1352]]-[[1362 жылдарыжыл]]дары Қытай әскерлерінің шабуылын тойтарып, Чосон атауын (ежелгі Чосон мемлекеті құрметіне) қайтып алды. АстанаЕлорда [[Кэчен]] қаласынан [[Сеул|Хансонға (Сеул)]] көшірілді. [[16 ғ-ғасыр]]дың аяғында елге [[жапондар]], [[17 ғ-ғасыр]]да [[маньчжурлар]] басып кірді. [[корейлер|Корей халқы]] [[1592 — жыл|1592]]-[[1598 жылдарыжыл]]дары жапон басқыншыларынан елді қорғап қалғанымен, маньчжур шапқыншылығына төтеп бере алмады. [[1637 жылыжыл]]ы Корея билеушісі маньчжур әулетіне бағынды. Дегенмен [[17 — ғасыр|17]]-[[18 ғасырлардағасыр]]ларда ел әлеуметтік-эконономикалық жағынан біршама ілгері басты. Ірі [[қала]]лар көбейіп, сауда орталықтары құрылды. [[18 ғасырдыңғасыр]]дың аяқ кезінен бері экономикада нарықтық қатынастар пайда болды. [[19 ғасырдыңғасыр]]дың 2-жартысынан бастап дамыған елдер Кореяға күш көрсете бастады. [[1876 жылыжыл]]ы [[Жапония]] Кореяны тиімсіз [[Канхва шарты]]нашартына қол қоюға мәжбүр етті. Осындай шарттар [[1882 жыл]] жылыы [[АҚШ]], [[1893 жыл]] жылыы [[Ұлыбритания]], [[Германия]], [[1894 жылыжыл]]ы [[Ресей]], [[Франция]] мемлекеттерімен де жасалды. [[1893 жыл|1893]] — -[[1894 жыл]] жылдарыдары елде болған халық толқуларын басуды сылтауратып, Кореяда Қытай мен Жапония әскерлері өздері таласқа түсті де, соның салдарынан [[жапон-қытай соғысы]] ([[1894 —жыл|1894]]-[[1895 жыл|1895]]) болып өтті. Қытай Кореядан кетуге мәжбүр болды. [[1904 жыл|1904]] — -[[1905 жыл]] жылдардағыдардағы болған [[орыс-жапон соғысы]]нан кейін Жапония елге біржолата орнықты, [[1910 жылданжыл]]дан бастап Корея отарға айналды. Чосон мемлекеті жойылды. [[1919 жыл|1919]] — -[[1945 жыл]] жылдарыдары елде жұмысшы-шаруа және оқушы жастардың отаршыларға қарсы ұйымдары құрылды.

[[Екінші дүниежүзілік соғыс]]та Жапония жеңілгеннен кейін, [[1945 жылғыжыл]]ғы [[Қырым конференциясы|Ялта (Қырым)конференциясы]] конференциясы шешімдеріне сәйкес, Корея 38° ендікте екі бөлініп, солтүстік [[КСРО]]-ның, оңтүстік — АҚШ-тың бақылауына өтті. Соғыстан кейінгі жылдары КСРО мен АҚШ арасындағы “"[[Қырғи Қабақ Соғыс]]қа”қа" байланысты ел жасанды түрде екіге бөлінді. [[151948 тамызжыл]]дадың ([[194815 тамыз]] жыл)да [[Сеул]]де ресми түрде [[Корея Республикасы]], ал [[9 қыркүйек]]те [[Пхеньян]]да [[Корей Халық Демократиялық Республикасы]] құрылды (қ. Корей Халық Демократиялық Республикасы).

Екі ел арасында [[1949 жыл]] жылыы қарулы қақтығыстар

* [[1950 жыл|1950]] — -[[1953 жыл]] жылдарыдары корей соғысы болып өтті. [[1953 жыл]] жылыдың [[27 шілде]]десінде соғыс еш нәтижесіз аяқталып, шекарада ені 4 км созылатын демилитаризацияланған аймақ пайда болды.

* [[1987 жыл]]ға дейін Кореяда әскери төңкерістер ([[1961 жыл|1961]], [[1979 жыл|1979]]) болып, билік басында әскерилер отырды. Дегенмен [[20 ғасырдыңғасыр]]дың 60 — -80-жылдары елде экономика қарқынды дамып, Корея кеме жасау мен электронды бұйымдар жасаудан жетекші орынға шықты. [[1987 жыл]]ы демократиялық қозғалыстардың қысымымен елде либералдық реформалар жасалды, президент сайлауы өткізілді. [[1988 жыл]] жылыы Сеулде [[Жазғы Олимпиадалық Ойындар 1988|24-інші Олимпиада ойындары]] өтті. [[1998 жыл]] жылыы тұңғыш рет оппозиция үкімет басына келді.