Жағалау: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Ол су жиегіндегі жағалық беткейден және су асты жағалық беткейден тұрады. Жағалаудың қалыптасуының ең негізгі факторлары — [[толқын]] және толқынның жағаға ұру ағыны, сондай-ақ, арналық ағын. Теңіздің жағалық белдемінің құрлық жағындағы шекарасы — теңіз суының толысуы және теңіз дауылы кезіндегі соқпа толқын шалпылы жететін сызықпен, ал теңіз жағындағы шекарасы — ''изобата'' (''толқын қозғалысы әрекетінің тоқтау шегі'') сызығымен шектеледі. [[Өзен]]дер мен басқадай [[экзогенді агенттер]] құрлықтан жағалық өңірге кесек және түйіршік [[тау жыныстары]]н әкелуі салдарынан жағалаулық-[[теңіздік тосқындар]] қалыптасады, ал оның [[геология]]лық құрылысы мен жер бедері жағалаудың бағыты мен даму барысына тікелей әсер етеді. Теңіз толқындары қуатының таралуы мен тасымалдануы литосферамен әрекеттесуі нәтижесінен абразивтік және аккумуляттық жағалаулар пайда болады. Қазіргі [[теңіз]] бен [[мұхит]] жағалаулары б.з.б. 6 мың жыл бұрын, құрлықты соңғы мұз басу кезінде құрлықтардың шеткі жақтарын су басып (трансгрессия), мұхит деңгейі ''90 — 100 м''-ге көтерілуі нәтижесінде пайда болды. Соның әсерінен ингрессиялық жағалаулардың мұздық (фьордты, шхерлі), эрозиялық (риасты, лиманды), құрылымдық-денудациялық (далмациялық) және т.б. түрлері қалыптасқан. [[Абразия (геология)|Абразия]]лық және [[аккумуляттық процестер]] ингрессиялық жағалаулардың контурын тегістеп отырады. Жағалау сипатына қазіргі [[тектоникалық қозғалыстар]] да үлкен әсер етеді. Әр түрлі табиғат факторлары атыраулық, коралдық (маржандық), мангрлық, қамысты-құрақты, т.б. Жағалауларды қалыптастырады. [[Қазақстан]]ның су айдындарына эолдық (Аралдық тип) және эрозиялық жағалаулар тән.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref>