Ибраһим (Османлы сұлтаны): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
16-жол:
| Жерленді = I Мұстафа мазары, [[Ыстамбұл]]
| Әкесі = [[I Ахмет]]
| Анасы = [[Көсем сұлтан]]
| Жұбайы = Тұрхан Қадиша сұлтан<br />Салиха Дилашуб сұлтан<br />Қадиша Муаззез сұлтан<br />Хүмашаһ сұлтан<br />Айша сұлтан<br />Сашбақты сұлтан<br />Махиәнуар сұлтан<br />Шиуекяр сұлтан<br />Зафира сұлтан
| Балалары = '''Ұлдары''':<br />[[IV Мехмет]]<br />[[II Сүлеймен]]<br />[[II Ахмет]]<br />Мұрат шаһзада<br />Сәлім шаһзада<br />Осман шаһзада<br />Баязит шаһзада<br />Жиһангир шаһзада<br />Орхан шаһзада<br />'''Қыздары''':<br />Үммігүлсім сұлтан<br />Фатима сұлтан<br />Пейкан сұлтан<br />Гауһархан сұлтан<br />Қая сұлтан<br />Бейхан сұлтан<br />Әтике сұлтан<br />Айша сұлтан<br />Бижан сұлтан
25-жол:
 
==Өмірбаяны==
Ибраһим [[1615 жыл]]ы османлы елордасы [[Ыстамбұл|Константиниеде]] османлы сұлтаны [[I Ахмет]] шаңырағында дүниеге келді. Ибраһим сұлтандық отбасысындағы ең кіші бала болатын. Шаһзада телі адам болған және таққа ешқандай қауіп төндірген жоқ. Сондықтан оның ағалары [[II Осман]] мен [[IV Мұрат]] елде билік құрғанда, ол өлім жазасына кесілмеді. Ағасы IV Мұрат османлы әулетіндегі ең соңғы сұлтан болуға ниеттенді, сол себепті өз ажалы келген кезде інісі Ибраһимді өлім жазасына кесуді бұйырды. Алайда соңғы кезде аналарыанасы [[Көсем сұлтан]] баскесерлерге кедергі болып, кіші баласы Ибраһимді ажалдан құтқарды. Ал IV Мұрат қалтырау ауруынан қайтыс болды. Османлы сұлтандығының келесі сұлтаны болып Ибраһим жарияланды.
 
===Билеген жылдары===
Ибраһим телі болғандықтан, ол мемлекеттік істермен айналыса алмады. Сондықтан оның анасы [[Көсем сұлтан]] регент болып тағайындалды. Райкот атты мәмілегер жаңа сұлтанның келбетін былай сипаттады: {{Дәйексөз|Ибраһим болмысынан жуас әрі байпаң адам болған. Кең маңдайлы, тез әрі өткір көзді, үйлесімді әлпетті беті албыраған; алайда оның бет әлпетінен ұлы ой зеректілігі көрінбеген.}}
 
Ибраһим билік құрғаннан кейін Османлы флотының Азовты қоршауы әсерінен казактар сол қаланы қираған қалпында қалдырып кетті. Ал Михаил Федорович Ибраһимге елші жіберіп, османлылар мен орыстардың достық қарым-қатынасына қайтып келуін ұсынды.
34-жол:
Бірақ Ибраһим мемлекеттік істермен айналыспай, көбінесе өз уақытын гаремде өткізді. Сұлтанда тоғыз әйел және мыңдаған күңдер болатын. Соның ең беделдісі Тұрхан Қадиша сұлтан. Ол келешекте [[IV Мехмет|Аңшы Мехметтің]] валиде сұлтаны болады, және сұлтан билеген жылдарының басында онын регенті болады.
 
[[1641 жыл]]дың қысында Ибраһим сырқаттып қалды. Сол кезде онын бір де баласы болған емес. Ал [[Көсем сұлтан]] бастаған османлы билігі жеміссіздігіне қапаланды. Алайда Ибраһим тез сауығып, өз жеміссіздігі жайлы өсекті жойды. Себебі, [[1642 жыл]]дың [[2 қаңтар]]ында сұлтанда Мехмет атты алғашқы бала туды. Келешекте бұл бала османлы сұлтаны [[IV Мехмет]] болады. [[1640 жыл|1640]]-[[1644 жыл]]дары елді валиде Көсем сұлтан мен садрағзам Қара Мұстафа паша биледі. Алайда [[1644 жыл]]ы садрағзам өлім жазасына кесіліп, келесі садрағзам болып Сұлтанзада Мехмет паша тағайындалды. Ол [[I Сүлеймен]] мен Хүррем сұлтанның неменесі болған еді. Бірақ, шын мәнісінде, бұл тағайындау сұлтанның тәлімгері Жынжы қожаның арқасында болды. Жынжы қожа Сұлтанзада Мехмет паша арқылы сұлтанның барлық істерін шешіп отырды, ал Көсем сұлтанның билігі өте қатты әлсіреді. Оның үстіне Ибраһимге Тұрхан сұлтанның ықпалы күшейді. [[1644 жыл]]ы Көсем сұлтан мен Тұрхан сұлтан арасында ұрыс болғаннан кейін Ибраһим әйелін жақтап, анасын Ескі сарайға жіберді, ал өз әпкелерінің иеліктерін өз әйелдеріне сыйлады. Тіпті әпкелерін әйелдерінің кәнизактарына айналдырды.
 
Мехмет шаһзада туған соң, әдет бойынша, сұлтан балаға емізулі ананы белгіледі. Емізулі ана болып қара әтектердің басшысы Сүмбіл ағайдың күңі тағайындалды. Бұл күңді Сүмбіл ағай парсы күңсатарынан сатып алды. Сол кезде ағай күңді пәк деп санаған, алайда ол жүкті екені мәлім болды. Сондықтан Сүмбіл ағай күңді сарайдың бас қызметшісінің үйіне жіберіп, күң сол үйде өз баласын аман-есен туды. Сүмбіл ағайдың осы балаға деген құштарлығы сонша — оның гаремде өсуіне қол жеткізді. Ибраһим де бұл баланы өз баласынан гөрі жақсы көрді. Тұрхан сұлтан қызғаныштан бұл бала мен оның анасына қастандық жасады. Ал сұлтан өз әйелінің осындай қылығына ызаланып, өз баласы Мехмет шаһзаданы суатқа лақтырды. Қуанышқа орай, шаһзада өлген жоқ, бірақ маңдайында үлкен тыртық пайда болды.
44-жол:
 
===Тұлғаның бағалауы===
Сұлтан телі болды, және билік анасының қолында болды. [[Көсем сұлтанныңсұлтан]]ның мемлекеттік істерде дұрыс шешімдер қабылдауына қарамастан, османлыларға сол кезде әскери қуат керек болды. Сонымен қатар османлыларға ғибрат бола алатын қуатты билеуші қажет еді. Бірақ қыз қуып жүрген Ибраһим әскердің лайықты қолбасшысы да, мемлекеттің қуатты билеушісі де бола алмады.
 
==Садрағзамдары==