Гольф: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Nurkhan (талқылауы) істеген нөмір 2475419 нұсқасын жоққа шығарды |
«Гольф» бетінен аударылып түзілді |
||
1-жол:
[[
'''Гольф''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">golf</span>'') — спорттық ойын, жекелеген қатысушылар немесе командалар, белгілі қашықтықты ең аз соққы санымен кішкентай допты арнайы шұңқырға сырғытпа таяқпен кіргізіп жарысады.
== Тарихы ==
Бұл гольф ойыны [[Шотландия|Шотландияда]] пайда болған саналады, және оны бақташылар ойлап тапқан, олар асатаяқ (кейін сырғытпа таяқ) көмегімен тастарды қоян індеріне кіргізген. Болжам бойынша ойын [[14 ғасыр|XIV ғасырдың]] өзінде болған, ал [[15 ғасыр|XV ғасырда]] Шотландияда, "гоуф" ойнауға тыйым салатын бірнеше заңдар шықты. [[17 ғасыр|XVII ғасырда]] енді [[Нидерланд|Нидерландыда]] сырығытпа таяқпен доп ойнай бастаған. Ойынның қазіргі түрі [[XIX ғасыр|XIX ғасырда]] Шотландияда берік қалыптасқан.
[[Сурет:Ming_Emperor_Xuande_playing_Golf.jpg|нобай|300x300 нүкте|<span>Мин әулетінен Император Чжу Чжаньцзи </span>''Чуйван'' ойынын бейнелейтін көрініс ]]
== Гольф алаңы ==
[[Сурет:Golf_field.svg|оңға|нобай|278x278 нүкте|1 Бастапқы алаңы (teeing ground), 2 Су кедергі (water hazard), 3 Тегіс емес алаң (rough), 4-Алаң артындағы аймақ (out of bounds), 5 Құмды аймақ (sand bunker), 6 Су кедергі (water hazard), 7 Тегіс өріс (fairway), 8 Грин (putting green), 9 Жалауша (flagstick), 10 Лунка (hole)]]
== Ойын ережесі ==
[[Сурет:Golf_dall'elicottero.jpg|нобай|200x200 нүкте|Гольфке арналған алаң]]
Әрбір ойынға қатысушы өтуі тиіс белгілі бір саны лунок (әдетте 18) белгіленген тәртіппен. Лункой бұл жағдайда деп аталады және өзін-өзі тесік жерінде, бүкіл алаң үшін ойындар.
Арналған алаңқай, әдетте, тұрады:
* бастапқы аймағы — "ти" алаңы ("Тэ", "Т" -тәріздес тұғыр");
* негізгі аймағы ([[Ағылшын тілі|ағылш.]] ''<span lang="en">fairway</span>'', "тура бағыт"; сал. [[фарватер]]);
* онда лункасы ойылған арнайы алаңдар — "лужайкалар" (green).
Халықаралық гольф ойынының стандарт ережелерін, 2004 жылы гольф-клуб Сент-Андруса<nowiki> </nowiki><span>(</span>[[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">[[:en:The Royal and Ancient Golf Club of St Andrews|Golf Club of St Andrews]]</span>''<span>)</span> бөлінген, Сент-Андрус, Файфта орналасқан, Қауымдастығы гольф АҚШ<nowiki> </nowiki><span>(</span>[[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">[[:en:United States Golf Association|United States Golf Association]]</span>''<span>)</span> (USGA)<ref><span class="citation">[http://www.usga.org/playing/rules/rules_of_golf.html# The Rules of Golf].  </span></ref><ref name="ROG"><span class="citation">[http://www.randa.org/flash/rules/PDF/RoG2004.pdf Rules of Golf] (PDF).  </span></ref> бірлескен The R&A қолдайды.
=== Терминдер ===
* '''Грин''' (ағыл. ''green'' — "жасыл көгал") гольф-алаңының дөңгелек пішінді ең қысқа шабылған шөбі, бұнда лунка өзі орналасқан<ref name="slovar"><span class="citation">[http://golf.putter-club.com/o-golfe/kratkiy-slovar-golfa.html Краткий словарь гольфа].</span></ref>.
* '''Фервей''' — (ағыл. ''fairway'' — "тегіс шабылған шөппен орталық аллея") салыстырма өрістің тегіс бөлігі, орташа ұзындығы бар шөп; өрістің басым бөлігін алып жатыр<ref name="slovar"><span class="citation">[http://golf.putter-club.com/o-golfe/kratkiy-slovar-golfa.html Краткий словарь гольфа].</span></ref>.
* '''Раф''' — шөптері биік учаскелері, жиектегіш фервей және грин<ref name="slovar"><span class="citation">[http://golf.putter-club.com/o-golfe/kratkiy-slovar-golfa.html Краткий словарь гольфа].</span></ref>.
* '''Патт''' — гринде орындалатын жеңіл [[соққы]], басты мақсаты: допты жылжытып лункаға кіргізу.
* '''Свинг''' — замах кез келген клюшкой кез келген соққы, соның ішінде паттером кезінде закатывании доп лунку арналған грине.
* '''Драйв''' — негізгі соққы гольфе бастапқы алаңы, оның мақсаты жіберу доп арнайы клюшкой "драйвері" алысқа және дәл.
* '''Слайс''' — (ағыл. ''slice'' — "резаный удар") бүйірлік ширатылған соққы кезде, доп, жіберілген ашық баспен имек таяқтар, ұшып тікелей, бірақ содан кейін қатты қабылданбайды оңға/солға (ойыншы үшін с правосторонней/левосторонней тұрақты)<ref>[http://www.golf.ru/page/vocabular/#slice Словарь гольф-терминов] <span> </span>(рус.) <span> </span>(Проверено 15 августа 2008)</ref>.
* '''Хук''' — (ағыл. ''hook'' — "ілгек") бүйірлік ширатылған соққы орындалған жабық баспен имек таяқтар, закруткой қарама-қарсы "слайсу".
* '''Фейд''' — (ағыл. ''fade'') арнайы орындалған ойыншы бүйір ширатылған соққы, кем күшті ауытқу мүмкіндігімен тікелей траекториясын салыстырғанда "слайсом". Басқаша айтқанда, жеңіл "слайс".
* '''Дро''' — (ағыл. ''draw'') арнайы орындалған ойыншы бүйір ширатылған соққы, кем күшті ауытқу мүмкіндігімен тікелей траекториясын салыстырғанда "хуком". Басқаша айтқанда, жеңіл "хук".
* '''Чип''' — (ағыл. ''chip'') жеңіл соққы аз подскоком доп, кейін ол жалғастыруда катиться (орындалады арақашықтық 0-ден 5 метр шетінен грин).
* '''Питч''' — (ағыл. ''pitch'') күшті соққы айтарлықтай подскоком доп, кейін ол жалғастыруда скакать, содан кейін катиться (орындалады қашықтықтың 5-тен 50 метр шетінен грин).
* '''Жұп''' — (сокращение от "деген сөздер "паритет") болса, онда саны соққы, ойыншы өтуі тиіс лунку бойынша регламенттің. Бар үш түрлері "Бу" — бұл жұп-3, жұп-4 жұп-5, негізгі айырмашылық олардың қашықтықта ти (старт) дейін шұңқыр. Өте сирек, бірақ кездеседі және жұп-6. Орташа қашықтық шамамен 100-ге дейін 550 метр. Мысалы, жұп-3 (110 метр), жұп-4 (320 метр) және жұп-5 (480 метр).
* '''Хол-ин-ван ("Лунка үшін жолы")''' — түсуін лунку с ти-бокс.
* '''Берди ("Құс")''' — саны соққы бір кем Буды.
* '''Ине ("Орел")''' — саны соққыдан екі аз Бу.
* '''Альбатрос''' — соққы саны үш кем Жұп (тек лунках жұп-5 және 4)
* '''Богги (bogey "Қарауыл") ''' — саны соққы бір артық бу.
* '''Кедди''' көмекшісі ойыншы кімнің міндеттеріне кіреді көшіру спорттық мүкәммал мен көмек кеңестері.
=== Шот ===
{| class="wikitable"
! style="background:#dfdfdf; text-align:center;" |Шот
! style="background:#dfdfdf; text-align:center;" |Атауы
! style="background:#dfdfdf; text-align:center;" |Сипаттамасы
|- style="text-align:center;"
| Хол-ин-уан (Hole in one)
|допты лункаға Ти бокстан түсіру
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | -3
| Альбатрос (Albatross)
| жұптан үш соққыдан кем
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | -2
| Игл (Eagle)
| жұптан екі соққыдан кем
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | -1
| Берди (Birdie)
| жұптан бір соққыдан кем
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " |E
| Жұп (Par)
|соққы саны, ол үшін гольфші лунканы регламенті бойынша өтуі тиіс
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | +1
| Богги (Bogey)
| жұптан бір соққыға көп
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | +2
| Қос богги (Double bogey)
| жұптан екі соққыға көп
|- style="text-align:center;"
| style="background:#efefef; " | +3
| Үш богги (Triple bogey)
|жұптан үш соққыға артық
|}
== Құрал-саймандар ==
[[Сурет:Wood_putter_iron.jpg|нобай|200x200 нүкте|Таяқ түрлері. Солдан оңға қарай: вуд, паттер және айрон]]
=== Сырғытпа таяқтар ===
Гольф үшін ойыншы 14-тен артық емес сығыртпа таяқ түрін пайдалана алады.
* '''Вуд''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">Wood</span>'') — соққысы массивті баспен және бұрышпен жазықтықта 7° с-ден 15°-ке дейін сығыртпа таяқ. Вудпен допты ойынға қосады. Бұл допты 300 метрге ("Драйвер") қашықтыққа дейін жіберуге мүмкіндік береді .
* '''Айрон''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">Iron</span>'') — допты көзделген нысанаға неғұрлым қысқа қашықтыққа басы күректәрізді жеңіл сығыртпа таяқ. Жазықтықта соққының көлбеу бұрышы 15° - тан 45°-қа дейін. Сығыртпалар нөмірлері бойынша ерекшеленеді. Үлкен нөмірі допты көкжиекке үлкен бұрышпен аз қашықтыққа жіберуге мүмкіндік береді. Соққының арақашықтығы 70-тен 150 метрге дейін.
* '''Веджи''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">Wedge</span>'') — айроннан соққы бетінің (45°-64°) бұрышының одан да үлкендігімен ерекшеленеді және допты қалқамен қағып жіберуге арналған, мысалы: аз қашықтыққа құмда (Sand Wedge) немесе шөпте (Chipping Wedge).
* '''Паттер''' ([[Ағылшын тілі|ағыл.]] ''<span lang="en">Putter</span>'') — жеңіл басты Г-бейнелі сығыртпа таяқ, грин ойындары үшін және ''паттар'' түсіруге— домалатып соққы беру арқылы допты қуысқа түсіруге арналған.
=== Доптар ===
Кәдімгі ''гольф добының'' беті кішкене шұңқырлармен — димпалстармен (dimples) (оны ұрған жаққа шар бағытын жақсы "ұстау" үшін) жабылған.
Кішкене шұңқырлар ауада кешіктіріледі де көрінбейтін қабықша құрылады, бұл:
* шар ұшқанда тербелістерді азайтады ,
* шарды бұрау арқылы соққы кезінде көтергіш әсерін күшейтеді,
* оның аэродинамикалық қасиеттерін жақсартады, допқа одан ары ұшуға мүмкіндік береді,
"Шұңқыр беттің" аэродинамикалық артықшылығы "Аңыздарды бұзушылар" ғылыми-танымал телешоуының шығарылымдарының бірінде тексерілді, автомобильдің ұқсас (масштабированным) қаптамасының мысалында; шығарылымда көрсетілгендей ұтыс НАСА аэродинамикалық құбырда миниатюралық үлгісі ретінде сынау кезінде де, сондай-ақ толықөлшемді түрлендірілген автомобильдің жол сынаулары кезінде<ref>Mythbusters, 14-й эпизод 7-го сезона.</ref> отын шығынын азайту түрінде де алынды.
Екінші жағынан, Сеул Ұлттық университеті механикалық және аэроғарыштық инженерия факультетінің Чхве Хэчон тобының бекітуі бойынша, мұндай бет фактурасының кемшіліктері жоқ емес — задевании клюшкой орналасқан емес, ортасында тазартылып, бірнеше шұңқырлар, шар үлкен ықтималдықпен отклонится берілген. Балама ретінде зерттеушілер ұсынылды жағыңыз, шар желобки, поделят оның беті сегменттеріне түрлі нысандары (желобки құрады ауа қабығы бойынша рәсімделеді және тазартылып, бірнеше шұңқырлар). Себебі бетінің ауданы, атқаратын желобками, аз алаң тазартылып, бірнеше шұңқырлар орналасқан, онда айтуынша, рационализаторлар, ықтималдығын тап клюшкой "қате" желобок қарағанда "дұрыс емес" ямку<ref>[http://lenta.ru/news/2008/12/15/golf/ Корейские ученые изобрели идеальный шар для гольфа]</ref>.
== Гольф-клубтар ==
Гольф әуесқойларын біріктіретін клубтар.
== Турнирлер ==
Маңызды ерлер кәсіби турнирлері қатарына: Мастерс, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] Ашық чемпионаты (US Open), Британия Ашық чемпионаты (The Open Championship), және Кәсіби гольф қауымдастығының чемпионаты (PGA Championship) жатады.
[[2009 жыл|2009 жылы]] [[9 қазан|9 қазанда]] [[Копенгаген|Копенгагенде]] өткен [[Халықаралық Олимпиада комитеті|ХОК]] 121 сессиясында 63 дауыспен 27 дауысқа қарсы<ref>«The International Olympic Committee (IOC) elected golf by an 63-27 vote and rugby by an 81-8 vote» [http://www.2009olympiccongress.com/international/en-gb/menu/home/mediacentre/news/golf-and-rugby-on-the-way-to-rio.htm Golf and rugby on the way to Rio]</ref> гольфты [[2016 Жазғы Олимпиада ойындары|2016 жылғы Рио-де-Жанейро Олимпиадалық ойындарының]]<ref>[http://www.olympic.org/en/content/Media/?articleNewsGroup=&articleId=73405 Golf and Rugby Join 2016 Olympic Programme]</ref> бағдарламасына қосу шешілді.
== Шағын-гольф ==
''Негізгі мақала Мини-гольф''.
'''Миниатюралық гольф''' немесе '''мини-гольф''' — ойын, XIX ғасырдың ортасынан бастап дами бастаған. Шағын гольф үшін алаң, гринді білдіреді, онда доптың қуыс жолына - түсуі қиын болуы үшін тастар, құм ұстағыштар, жасанды лабиринттер түріндегі және сол сияқты көптеген кедергілер жасалады. Ойыншы міндеті — әдеттегі гольфтегі сияқты допты қуысқа аз соққы санымен кіргізу қажет.
Ойын тек "паттер" сығыртпасымен ғана жүргізіледі, қағидаларында свингке тыйым салынған.
Көбінесе мини-гольф үшін ойық сәндік әшекейлермен, мәселен, тарихи стильде жабдықталған, сондай-ақ доп қуысқа жүргізуге: науа, туннельдер, механикалық көтергіштер, қақпан, жалған жолдар, доптың "ти"ға қайтып оралуы, және сол сияқты стандартты емес жолдар жасалған. Жалпы рекреациялық стиліне қарамастан, мини-гольфтен жарыстар өткізіледі, соның ішінде халықаралық жарыстар да ұйымдастырылады.
== Ғарыштағы гольф ==
[[Ғарыш|Ғарышта]] сығыртпа таяқпен допқа бірінші соққы жасаған ғарышкер Алан Шепард болатын, ол [[1971 жыл|1971 жылы]] [[Ай (серік)|Айдың]] бетіндегі Аполлон-14 экспедициясы кезінде орын алған.<ref>[http://www.hq.nasa.gov/alsj/a14/video14.html#Golf Apollo 14 Video Library]</ref> Бірінші рет ол сығыртпа таяқпен доптың жанынан мүлт кетті, бірақ екінші-әлсіз ай тартылысы және атмосфераның болмағандықтан доп бірнеше шақырымға ұшып кетті.
[[2006 жыл|2006 жылы]] [[23 қараша]] ресейлік ғарышкер Михаил Тюрин ашық ғарышқа шығу кезінде [[Халықаралық ғарыш станциясы|Халықаралық ғарыш станциясында]] канадалық Element 21 ("21-ші элемент") компанияның жарнамалық акциясы шеңберінде гольф добына соққы жасады. Соққы бір қолмен жасалды. Майкл Лопез-Алегриа ресейлік әріптесінің соққысын түсіруді жүзеге асырды. ХҒС бортына арнайы сығыртпа таяқтар мен доптар жеткізілді. Ашық ғарышқа шығу "Пирс" түйістіру бөлігінен "Орлан-М" скафандрларында жүзеге асырылды.
[[Ғарыш қоқысы|Ғарыштық қоқыс]] болып табылатын гольф добы, ХҒС-на қауіп төндірмеуі атмосфераның тығыз қабаттарына кіріп, жойылады. Қандай жағдай болмасын Михаил Тюринде соққы жасауға үш доп болған.
== Бұқаралық мәдениетте ==
1937 жылы жарияланған, қазіргі заманғы [[Фэнтези|фэнтезидің]] негізін қалаушы [[Джон Рональд Руэл Толкиен|Дж.]] [[Джон Рональд Руэл Толкиен|Р. Р.]] [[Джон Рональд Руэл Толкиен|Толкиннің]] "[[Хоббит немесе барып қайту (роман)|Хоббит, немесе сонда бару, және кері қайту]]" ертегі повесінде, гольфтың қалай туындағаны туралы баламалы нұсқасы айтылған. Нұсқасында Толкиннің оның түпкі атасы повестің басты кейіпкері Өкірген Бұқа атты [[Бильбо Бэггинс|Бильбо Бэггинсті]], хоббиттер үшін ерекше күш пен бойға ие [[Хоббиттер|хоббитті]] құрады:
Гольфке арналған мынадай кинофильмдер бар:
* х/ф "Гольф-клубы" (1980)
* х/ф "Гольф-клубы 2" (1988)
* х/ф "Қаңылтыр кубогы" (1996)
* х/ф "Бақытты Гилмор" (1996)
* х/ф "Баггер Ванс аңызы" (2000)
* х/ф "Триумф" (2005)
[[Симулятор|Компьютерлік симуляторларда]] гольф өте көп түрі бар, қарапайым флэш ойындардан, өте озық ойындарға, нақты гольф үшін алаңдарға ұқсас жасалғандары бар. Арасында ең танымал гольф симуляторларға EA Sports фирмасының Tiger Woods PGA Tour сериясын, сондай-ақ [[Microsoft]] Games фирмасының Links сериясын атауға болады .
== См. сондай-ақ, ==
* Қазақстандағы гольф
* Олимпиадалық ойындардағы гольф
* Снолф
== Ескертпелер ==
<div class="references-small">
<references />
</div>
== Әдебиет ==
* ''Кевин Макгимпси, Дэвид Нич''. Гольф: раритеттер мен жәдігерлері. Гольф тарихы он сегіз лункада. — Ағылшын тілінен аударма Михаил Гребнева жалпы редакциясын басқарған Алексей Николова. ИД "Анатолий", 176 б. Москва 2006
* ''Кевин Макгимпси''. Гольф: қазақстан тарихы доп. — Ағылшын тілінен аударма Михаил Гребнева жалпы редакциясын басқарған Алексей Николова, ИД "Анатолий". 526. с. Москва 2006
* ''Б. Галлахер, М. Уилсон''. Гольф бастаушыларға арналған. — Аудару Т. Новикова. Фаир-Пресс, М. 2005, 192 б.
== Сілтемелер ==
* [http://www.internationalgolffederation.org/ Халықаралық гольф Федерациясы]
* [http://pgatour.com PGA Тур]
* [http://www.golf.ru/ Барлығы Ресейде және әлемдегі гольф туралы]
| |||