Аббревиатура: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: 1998 ж., → 1998 жыл, using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Аббревиатура''' ({{lang-it|abbreviatura}}, ab - қысқару, brevio - қысқа сөзінен) - негізгі [[сөз тіркесі|сөз тіркестеріне]] енетін бастапқы [[сөз]]дер [[дыбыс]]тарынан немесе бастапқы әріптерден жасалған сөз.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007.
ISBN 9965-08-235-9</ref>
Аббревиатура ежелден жазба тілі бар барлық халықтың жазба материалдарында қолданылды. Қысқартудағы басты мақсат мәтіндік ақпаратты тасымалдаушыларда (керамикалық тақтайшалар, жарғаққа жазылған жазулар, т.б.) орынды үнемдеумен және жиі қолданылатын сөздер мен сөз оралымдарын жазуда шапшаңдық танытумен байланысты болған. Алғашқы деген қысқартулар қатарында антикалық жазбалар танылады, кейіннен қолжазбаларда да тарала бастады. Ежелгі римдік аббревиатуралар немесе «тиротандық таңбалар» жүйесі римдік тахиграфияның негізі болып табылады. Кейіннен латын тілімен бірге орта ғасырларға жетіп, ең алдымен қолжазбалар мен тиындарда көрініс тапты. ХІ ғ. бастап мадақтамаларда көрінген аббревиатуралар XVI ғ. дейін өз қолданысын жойған жоқ. Бұл кезеңдегі латын қолжазбалары мен тиындарындағы аббревиатуралар негізінен сөз қалдырудан, әсіресе әріптер қосылысынан тұрады. Ал соңғы римдік қаріптерде аббревиатуралардың барлық түрі дерлік кездесіп отырған. Орта ғасырларда өз жалғасын заң, медицина және діни мәтіндерде тапты.
* '''Әріптік аббревиатура''' - негізгі [[сөз тіркесі|сөз тіркестеріне]] енетін [[сөз]]дердің бастапқы [[әріп]]тер [[әліпби]]лік атауларынан жасалған ''аббревиатура'' (Мысалы: қаз. ''ҚР - Қазақстан Республикасы, ГФР - Герман Федеративтік Республикасы, ¥ҒА - Үлттық Ғылым Академиясы'').
* '''Әріптік-дыбыстық аббревиатура''' - негізгі [[сөз тіркесі|сөз тіркестеріне]] енетін жартылай [[сөз]]дердің бастапқы [[дыбыс]]тарынан, жартылай бастапкы әріптерінен жасалған ''аббревиатура'' (Мысалы: ''ҚазҮУ- Қазақ Үлттық Университеті''); Күрделі-қысқартылған [[сөз]].
| |||