Ось елдері мен олардың одақтастары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
«Страны «оси» и их союзники» бетінен аударылып түзілді
Тег: тесттік өңдеме Мазмұн аудару
 
Беттің барлық мағлұматын аластады
1-жол:
[[Сурет:WWII.png|нобай|500x500 нүкте|"Ось" елдері көк түспен бөлінген]]
'''"Ось" елдері''' ([[Неміс тілі|нем.]]&#x20;''<span lang="de">Achsenmächte</span>'', [[Жапон тілі|жапон.]]<span> </span>樞軸國, 枢軸国 ''су: дзику-коку'', [[Италиян тілі|итал.]]&#x20;potenze dell ' Asse — "Рим — Берлин осі термині"<ref>''«Ось Берлин—Рим»''<span> — статья из </span>[[Үлкен кеңес энциклопедиясы|Большой советской энциклопедии]]<span>.</span></ref> бойынша), '''нацистік блок, гитлерлік коалиция''' ретінде белгілі — [[Агрессия (саясат)|агрессивті]] әскери одақ[[Үшінші рейх|,]] [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] кезінде оған [[антигитлерлік коалиция]] қарсы тұрған Германия, Италия, Жапония және басқа да мемлекеттер .
 
== Құрылу тарихы ==
«Ось» елдері одағы бастапқыда неміс-жапон-итальяндық-испан [[Антикомминтерндік пакт|Коминтернге қарсы пактіге]] және неміс-итальяндық «[[Стальной пакт|болат пактіге]]<nowiki/>» негізделген және толық 1940 жылы 27 қыркүйекте, Германия, Италия және Жапония ықпал ету аймақтарын «жаңа тәртіппен» бөлу және өзара әскери көмек туралы үшжақты пактісіне қол қою кезінде заңдастырылды. Кейінірек пактіге, Венгрия, Румыния, Болгария және Тайланд, сондай-ақ Германия мен Жапонияның қуыршақ мемлекеттері қосылды. 
 
Кейіннен "осі" елдері деп пактіге қол қойғанына қарамастан, Антигитлерлік коалиция елдерімен соғысқан барлық мемлекетті атайды .
 
== "Ось" елдері ==
[[Сурет:German_and_Japanese_spheres_of_influence_at_greatest_extent_World_War_II_1942.jpg|оңға|нобай|250x250 нүкте|[[Үшінші рейх]] және Жапон империясымен келісілген [[Еуразия|Еуразияны]] 70° шығыс бойлықта бөлу]]
'''Негізгі мүшелері''':
* Үшінші рейх<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_German_Reich_(1935–1945).svg|link=Третий_рейх|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;[[Үшінші рейх]] '''([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939 ден]] [[8 мамыр]] [[1945 жыл|1945]] жылға дейін)'''
* Корольдік Италия<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Italy_(1861-1946).svg|link=Королевство_Италия_(1861—1946)|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Италия&nbsp;&#x43A;&#x43E;&#x440;&#x43E;&#x43B;&#x44C;&#x434;&#x456;&#x433;&#x456; '''([[10 маусым]] [[1940 жыл|1940]] ден [[8 қыркүйек|8 тамыз]] [[1943 жыл|1943 жылға]] дейін)'''
* Жапон империясы<span class="flagicon">[[Файл:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|link=Японская_империя|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;Жапон империясы '''([[7 желтоқсан]] [[1941 жыл|1941]]<ref group="Прим.">Жапония нападает Қытайға [[7 шілде]] [[1937 жыл]]; кейін [[7 желтоқсан|7 желтоқсан,]] [[1941 жыл|1941]] Жапон-қытай соғысы ажырамас бөлігі Екінші дүниежүзілік соғыс.</ref>ден - [[2 қыркүйек]] [[1945 жыл|1945]] дейін)'''
'''Қосалқы мүшелері:'''
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Romania.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Румыния корольдігі '''( [[22 маусым]] [[1941 жыл|1941 ден]] [[23 тамыз]] [[1944 жыл|1944 жылға]] дейін)'''
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Корольдік Венгрия '''( [[6 сәуір]] [[1940 жыл|1940 ден]] [[15 қазан]] [[1944 жыл|1944 жылға]] дейін)'''
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Bulgaria.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Патшалық Болгария '''([[19 сәуір]] [[1941 жыл|1941]]<ref group="Прим.">[[19 сәуір]] [[1941 жыл|1941]] бөлігі болгар армиясы соғыс жарияламастан шекараны с Югославией және Грекия мен оккупировали аумағында Македония және [[Фракия|Греция Фракии]]. 13 желтоқсан 1941 жылдың Болгария соғысын жариялады, АҚШ және Ұлыбритания.</ref> - ден [[9 қыркүйек]] [[1944 жыл|1944 жылға]] дейін)'''
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Thailand.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Тайланд|Таиланд корольдігі]] '''([[25 қаңтар]] [[1942 жыл|1942]]<ref group="Прим.">21 желтоқсанда 1941 жылы туралы келісімге қол қойды әскери одақ арасындағы Таиланд және Жапония</ref> ден [[16 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<ref><span class="citation">[http://worldatwar.net/timeline/other/diplomacy39-45.html The World at War - Diplomatic Timeline 1939-1945].&#x20; worldatwar.net.&#x20;<small>Проверено 26 марта 2015.</small></span><span class="citation"></span></ref>ке дейін)'''
'''Сателлиттер:'''
* [[Сурет:Flag_of_German_Reich_(1935–1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] [[Үшінші рейх|Үшінші рейхтың]]:
** <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Бірінші Словак республикасы '''([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939]] ден [[4 сәуір]] [[1945 жыл|1945]] дейін)'''
** <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Croatia_Ustasa.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Хорватия тәуелсіз мемлекеті '''([[15 маусым]] [[1941 жыл|1941]] ден [[8 мамыр]] [[1945 жыл|1945]] дейін)'''
'''Бұрынғы блок мүшелерінің мұрагерлікке үміттенген режимдер:'''<ref group="Прим.">Кеткендер де-факто марионеточными мемлекеттер құрған Үшінші Рейхом аумағының бөлігінде бұрынғы одақтас.</ref>
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Italy.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Итальян әлеуметтік республикасы '''([[23 қыркүйек]] [[1945 жыл|1943]] дейін [[25 сәуір]] [[1945 жыл|1945]])'''
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Венгр мемлекеті '''([[17 қазан]] [[1944 жыл|1944]] дейін [[7 мамыр]] [[1945 жыл|1945]])'''
 
== "Ось" елдерінің одақтастары<ref group="Прим.">жақшада көрсетілген күні күшіне соғысты ''жағында елдердің "ось"/елдерге қарсы антигитлерлік коалиция'' мен күні шыққан соғыс</ref> ==
* Финляндия<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Finland.svg|link=Финляндия|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;[[Финляндия]] '''( [[25 маусым]] [[1941 жыл|1941]] дейін [[19 қыркүйек]] [[1944 жыл|1944]])''' өзін дербес тарап деп есептеді, жанжал; бұл позиция кейбір фин тарихшыларымен бүгін де қолданылады<ref><span class="citation">''[[:fi:Esa Mäkinen|Mäkinen, Esa]]''.&#x20;</span></ref><ref><span class="citation">''Дерябин Ю. С.''&#x20;[http://nvo.ng.ru/history/2008-11-21/12_myth.html Давний миф наконец-то лопнул]&nbsp;(рус.).&#x20;''НГ''.&#x20; Независимое военное обозрение&#x20;(21&nbsp;ноября 2008).&nbsp;— Финские историки признали соучастие Хельсинки в гитлеровской агрессии против СССР.&nbsp;— «''28 из 37 финских профессоров-историков, опрошенных недавно крупнейшей газетой страны «Хельсингин Саномат», пришли к выводу, что война 1941–1944 годов против Советского Союза, развязанная тогдашними правителями Суоми, отнюдь не была «войной-продолжением» (Зимней войны 1939–1940 годов) или «отдельной» (от Гитлера) войной, как до сих пор утверждало большинство финских историографов и политиков, в том числе нынешний президент республики [[Тарья Халонен]]''»&nbsp;&#x20;<small>Проверено 4 января 2013.</small>&#x20;<small>[http://www.webcitation.org/6DoA5Zjxf Архивировано из первоисточника 20 января 2013].</small></span><span class="citation"></span></ref>. Тәуелсіз тарихшылар әдетте Финляндияны "ось"<ref>''R. L. DiNardo.'' </ref><ref>''Geir Lundestad.'' </ref><ref>''Yôrām Dinšṭein.'' </ref> елдеріне қосады. 1944 жылы жазда Финляндия ауыр шайқастан кейін соғыстан шыққан және КСРО-мен 19 қыркүйек 1944 жылы бітім жасасты (Кеңес-фин соғысын (1941-1944) қараңыз).
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Iraq_1924.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Ирак корольдігі '''([[2 мамыр|2]]-нен [[31 мамыр]]<nowiki/>ға дейін [[1941 жыл|1941]])''' қысқа мерзімді англо-ирак соғысы барысында. Ирак Рашид Али аль-Гайланидің басшылығымен мемлекеттік төңкерістен кейін Германия және Италиядан көмек сұрвды. Келіп жеткен герман және итальян авиациясы жеткіліксіз болды және 31 мамырда бүлік жаншылды.
* Сан-Марино<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_San_Marino.svg|link=Сан-Марино|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;[[Сан-Марино]] '''( [[17 қыркүйек]] [[1940 жыл|1940]] дейін [[29 қыркүйек]] [[1943 жыл|1943]])''' Ұлыбританиямен соғыс жағдайында болған. [[8 қыркүйек]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>те Италия соғыстан шыққаннан кейін Сан-Марино [[29 қыркүйек|29 қыркүйекте]] сол жылы өз нейтралитеті туралы жариялады .
 
== <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_German_Reich_(1935–1945).svg|link=Флаг_Третьего_рейха|alt=Красный флаг, в центре которого находится белый круг с чёрной свастикой|35x35 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Германия оккупациялаған аумақтарда ==
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_France.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Француз мемлекеті ([[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]]-ден [[25 тамыз]] [[1944 жыл|1944]]-ке дейін). Оңтүстік Францияны жаулап алғаннан кейін Германия 1942 жылы биліктегі Виши Режимі таза номиналға айналды, тек қана әкімшілік функцияларды орындады. [[1943 жыл|1943 жылы]] Германия үкіметі қолдауымен Виши француз милициясын қалыптастырды, [[Нормандия операциясы|Франциядағы]] кедергі болған одақтастарды тізе бүктіруге қатысты. Кейін 25 тамызда Виши үкіметі Германияға шығарылды, онда қуғындағы үкімет құрылды, ол 22 сәуір 1945 жылға дейін болған.
* [[Сурет:Flag_of_Greece_(1822-1978).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Грек мемлекеті 30 сәуір 1941
* [[Сурет:Flag_of_Serbia_(1941–1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Сербия (Недич режимі)
* <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_Norway.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Норвегия (Квислинг режимі)
* <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_the_Netherlands.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Нидерланды (режимі Мюссерта)
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Баспасөз мемлекет (16 қазанда 1944 жылы)
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Belarus_(1991-1995).svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Белорутения Бас округі (Беларусь орталық рада)
 
== <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_German_Reich_(1935–1945).svg|link=Флаг_Третьего_рейха|alt=Красный флаг, в центре которого находится белый круг с чёрной свастикой|35x35 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Үшінші рейх оккупациялаған және аннексиялаған аймақтар ==
[[Сурет:Second_world_war_europe_1941-1942_map_en.png|оңға|нобай|250x250 нүкте|Германия және оның сателлиттері Еуропадағы барынша аумақтық кеңею кезеңінде ]]
* <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_Austria.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Остмарк ([[Аустрия|Австрия]]);
* [[Сурет:Flag_of_Saar_1920-1935.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Вестмарк (Саар облысы);
* {{Польша|22px}} [[Польша]]:
** Генерал-губернаторлық;
** [[Сурет:Gdansk_flag.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Данциг  Еркін қаласы (Гданьск);
** Вартеланд (Познань);
** Дистрикт Галиция;
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Czechoslovakia.svg|жиекті|22x22 нүкте|Чехословакия]]</span> Бұрынғы [[Чехословакия|Чехословаки]]<nowiki/>яның бөліктері:
** [[Сурет:Flag_of_Bohmen_und_Mahren.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Богемия және Моравия протектораттары 15 наурыз 1939 жылдан;
** Судетенланд (Судет облысы);
* <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_Luxembourg.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> [[Люксембург]];
* Дания<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Denmark.svg|link=Дания|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;[[Дания]];
* [[Норманд аралдары]];
* Бельгия<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Belgium_(civil).svg|link=Бельгия|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;[[Бельгия]] (Фалькенхаузен генерал-губернатор ы);
* [[Франция]] ([[Эльзас]] пен Лотарингияны қосқанда оккупациялаған жерлер);
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_German_occupied_Albania.svg|жиекті|22x22 нүкте|Албания]]</span> Албания 8 қыркүйек 1943 жылдан;
* [[Сурет:War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Итальяндық әлеуметтік республика 23 қыркүйек 1943 жылдан;
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_the_Kingdom_of_Yugoslavia.svg|жиекті|22x22 нүкте|Королевство Югославия]]</span> Бұрынғы Югославияның бөліктері:
** Сербия<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Serbia,_1941-1944.svg|link=Сербия_(1941-1944)|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;Сербия (Банатты қосқанда) — Недичтің марионеттік режим 1 қыркүйек 1941 жылдан;
** Төменгі Каринтия и Нижняя Штирия;
** [[Сурет:Flag_of_Slovenian_axis_supporters_during_WWII.png|жиекті|22x22 нүкте]] Словенское домобранство (1943 жылға дейін Италияға, содан кейін Германияға бағынды);
** [[Сурет:Flag_of_Montenegro_(1905-1918_&_1941-1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Черногория — Вукчевичтің марионеттік режимі 8 қыркүйек 1943 жылдан
** [[Сурет:Flag_IMARO.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Тәуелсіз Македония республикасы 8 қыркүйек 1944 жылдан;
* Шығыс рейхскомиссариаттары:
** Украина;
** Остланд (Прибалтика және [[Беларусь|Белоруссия]]);
** Кавказ;
** Московия.
 
== [[Сурет:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|жиекті|35x35 нүкте]] Марионеточные мемлекеттің аумағында жұмыс істейтін Жапония ==
* [[Сурет:Flag_of_Manchukuo.svg|жиекті|22x22 нүкте]] [[Маньчжоу-го]] ([[7 шілде]] [[1937 жыл|1937]]<nowiki/>ден [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]);
* [[Сурет:Flag_of_the_Mengjiang.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Мэнцзян ([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939]]<nowiki/>дан [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]);
* [[Сурет:Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_(Peace,_Anti-Communism,_National_Construction).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Қытай республикасы (Ван Цзинвэй режимі) ([[30 наурыз]] [[1940 жыл|1940]]<nowiki/>тан [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]);
* [[Сурет:Flag_of_Burma_1943.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Бирма мемлекеті ([[1 тамыз]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[27 наурыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін);
* [[Сурет:Flag_of_the_Philippines_(1943-1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Екінші Филиппин Республикасы ([[14 қазан]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945 ке]] дейін);
* [[Сурет:Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_(1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Вьетнам империясы ([[11 наурыз|11]] наурыз [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін);
* [[Сурет:Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Кампучия корольдігі ([[9 наурыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін);
* [[Сурет:Flag_of_Laos_(1952-1975).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Лаос мемлекеті ([[8 сәуір|8 апреля]] [[1944 жыл|1944]] до [[15 тамыз|15 августа]] [[1945 жыл|1945]]);
* [[Сурет:1931_Flag_of_India.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Егемен Үндістанның уақытша үкіметі ([[21 қазан]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін);
 
== [[Сурет:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg|жиекті|35x35 нүкте]] Аумағы, оккупированные және аннексированные Италия ==
* Любляна провинциясы ( [[3 мамыр]] [[1941 жыл|1941]])
* Корсика ( [[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]])
* Провинция Далмация ( [[17 сәуір]] [[1941 жыл|1941]])
* Франциядағы Итальяндық оккупацияланған аймақ ( [[25 маусым]] [[1940 жыл|1940]])
* Грек мемлекетіндегі Итальяндық оккупацияланған аймақ ( [[30 сәуір]] [[1941 жыл|1941]])
* Тәуелсіз Хорватия мемлекетіндегі Итальян оккупационная аймақ ([[10 сәуір]] [[1941 жыл|1941]])
Италияндық отарлық империя:
* Итальяндық Эгей теңізінің аралдары
* [[Италияндық Ливия|Итальяндық Ливия]]
* Итальяндық Шығыс Африка
** Италияндық Сомали (бұр. Британдық Сомали) ([[19 тамыз]] [[1940 жыл|1940]]<nowiki/>тан [[16 наурыз|16 ақпан]] [[1941 жыл|1941]]<nowiki/>ге дейін)
 
== [[Сурет:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg|жиекті|35x35 нүкте]] Марионеточные мемлекеттің аумағында жұмыс істейтін Италия ==
* [[Сурет:Flag_of_Albania_(1939-1943).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Албан корольдігі
* [[Сурет:Flag_of_the_Principality_of_Pindus_and_Voivodship_of_Macedonia.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Пиндск-Мегленское қняздігі (Македония, [[Грекия]] және [[Албания]]) ([[1941 жыл|1941]] мамырдан бастап)
* [[Сурет:Flag_of_Montenegro_(1905-1918_&_1941-1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Черногория корольдігі (Дрлевич режимі) ([[12 шілде]] [[1941 жыл|1941]]<nowiki/>ден)
 
== Бейтарап дос елдер ==
* <span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_France.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Француз мемлекеті ([[10 шілде]] [[1940 жыл|1940]] ден [[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]]<nowiki/>ге дейін)
 
* Швеция<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Sweden.svg|link=Швеция|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;[[Швеция]]
 
* Испания<span class="flagicon">[[Файл:Flag_of_Spain_under_Franco_1938_1945.svg|link=Испания|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&#x20;[[Испания]]
 
== Сондай-ақ, ==
* [[Антигитлерлік коалиция]]
* Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушылар
* Аумақтық-саяси экспансия Үшінші рейхтың
* Әскери тұтқындар КСРО-да Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде
* Жеңіс елдердің "ось" Екінші дүниежүзілік соғыс (балама тарихы)
 
== Ескертпелер ==
<div class="references-small" style="">
<references />
</div><div class="references-small" style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;">
<references />
</div>
 
== Сілтемелер ==
* <span> </span>(ағыл.) [http://histclo.com/essay/war/ww2/camp/ww2-axis.html The Alliance Axis]
[[Санат:Геосаясат]]
[[Санат:Елдер тізімі]]