Қазақ энциклопедиясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Қазақ энциклопедиясы''' – [[ғылыми]]-анықтамалық баспа мекемесі. [[Әмбебап]] және тақырыптық (пәндік), салалық [[энциклопедия|энциклопедиялар]], анықтамалықтар, сөздіктер, тілашарлар, т.б. шығарумен, көне қолжазбаларды, басылымдарды, ұлы ғұламалардың еңбектерін қайта басумен, күрделі ғылыми-зерттеулер жариялаумен айналысады. 1968 жылы 1 қаңтарда [[Қазақстан]] Компартиясы ОК мен Қазақ КСР-і [[Министр|Министрлер]] Кеңесінің 1967 жылғы 13 қыркүйектегі Қаулысына сәйкес Қазақстан [[Ғылым Академиясы]] жанынан «Қазақ Совет энциклопедиясының» Бас редакциясы болып құрылған. 130 адамнан тұратын ұжымның шығармашылық күші 11 ғылыми редакцияға топтастырылды. Қазақтың тұңғыш энциклопедиясының Бас редакциясы жанынан барлық ғылыми салалары бойынша 29 ғылыми-салалық алқалар мен кеңесшілер тобы ұйымдастырылып, оларға 313 ғалым мен маман тартылды. Олардың ішінде Қазақстан Ғылым Академиясының 27 академигі мен [[корреспондент]] мүшесі, 84 ғылыми [[доктор]], 189 ғылыми [[кандидат]] болды. Бас редакция қызметтік құрылымы мен ғылыми мекеме мәртебесін сақтай отырып, 1975 жылы Қазақ КСР-і Баспа, [[полиграфия]] және [[кітап]] саудасы істері жөніндегі мемлекеттің жүйесіне қосылды. Еліміз егемендік алғаннан кейін [[1993 жылы]] «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы болып өзгерді. 2001 жылы 2 [[қараша|қарашада]] жабық [[акцион|акциондық]] қоғам болып қайта құрылды. «Қазақ энциклопедиясы» ұжымы өзінің алғашқы күрделі жұмысы 12 томдық «Қазақ Совет энциклопедиясын» 1972–78 жылдары аралығында әзірлеп, баспадан шығарды. 1982 жылы осы тұңғыш энциклопедияның әліпбилік пән-есім көрсеткіші жеке кітап болып шықты. Бұған жалғаса «Қазақ Советтік Социалистік Республикасы» анықтамалығы ([[қазақ]], [[орыс]] тілдерінде 1980 – 81) жарық көріп, барлығы 15 томдық топтама шығару ісі жемісті аяқталды. Бас редакция ұжымының ең сүбелі еңбектерінің бірі – әрқайсысы төрт томнан қазақ және орыс тілдерінде жарық көрген «Қазақ ССР» атты қысқаша энциклопедиясы (1986–89). Бұл анықтамалыққа, негізінен, қазақ елінің тарихына, әлеуметтік тұрмыс-тіршілігіне, [[экономика|экономикасы]] мен табиғатына, қазба байлықтары мен жер-су, қоныстарына байланысты мәліметтер енгізілді. Елдегі саяси-әміршілдік жағдайларға орай бұрын аталмай келген халқымыздың асыл азаматтары туралы әділ бағасын берген мақалалар жарияланды. Еліміз егемендік алып, қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілуіне байланысты бірнеше [[тілашар]] мен сөздік шығарылды. Жас оқырмандарға арналған «Ол кім, бұл не?» (үш томдық, 1985–87), «[[Негеш]]» (1995), «Әлемде талай қызық бар» (екі тілде, 1986–90) кітаптары жарық көрді. «Қазақ энциклопедиясы» еліміздің ұлы адамдарының өмірі мен шығармашылық қызметіне байланысты да біраз жұмыстар атқарды. [[Уәлиханов, Шоқан Шыңғысұлы|Ш.Уәлиханов]] шығармаларының академиялық бес томдығын (орыс тілінде, 1984–85), [[Әуезов, Мұхтар Омарханұлы|М.Әуезовтің]] таңдамалы шығармалар жинағын (қазақ, орыс тілдерінде аралас, 1997), «[[Құрманғазы]]» (1998), «[[Қорқыт]]» (1999), «Ә.Бөкейханов Таңдамалы» (қазақ, орыс тілдерінде аралас, 1995) кітаптарын қайта басып, 20 ғасырдың басында шығып тұрған «[[Қазақ]]» газеті мен «[[Айқап]]» журналын жеке кітап етіп шығарды (1998, 1995). Ал қазақтың ұлы ойшыл-ақыны [[Абай]] Құнанбаевтың бүкіл дүние жүзі елдері атап өткен 150 жылдық мерейтойы қарсаңында «Абай» энциклопедиясын (1995) әзірлеп, баспадан шығарды. Ақын өмірі мен шығармашылығына арналған бұл соны еңбек [[Қазақстан Республикасы|Қазақстан Республикасының]] Мемлекеттік сыйлығымен бағаланды. «Хирургтің анықтамалығы» (академик М.Әлиев, 1997), «Қазақстанда инженерлік істің дамуы» (екеуі де орыс тілінде, 2001 жылы жарық көрді) атты көлемді анықтамалықтар да мамандар мен оқырмандардың қажетін өтеген маңызды басылымдар болды. Бас редакция облыстар мен қалалар тарихына да көңіл бөліп, «[[Алматы]]» (1983, 1996), «[[Қарағанды]]» (1990), «[[Ақмола]]» (1995), «[[Тараз]]» (2003), «[[Сыр елі]]» (2005), «[[Оңтүстік Қазақстан]]» (2005), «[[Маңғыстау]]» (2008), «[[Ақмола облысы]]» (2009) энциклопедияларын шығарды. Халықаралық «[[Түркістан]]» энциклопедиясы (2001) оқырмандарды еліміздің тарихымен, [[ғылым]], әдебиет, өнер қайраткерлерінің өмір жолымен, қазақ халқының тұрмыс-тіршілігімен, кәсібімен, мәдениетімен, бүгінгі егеменді елдің өскелең экономикасымен таныстырды. 2-дүниежүзілік соғыстағы кеңес халықтары жеңісінің 50 жылдығына орай «Отан қорғау жолында құрбан болған боздақтарға ескерткіш-кітап» деген айдармен әр облыс бойынша 2–7 томнан тұратын «Боздақтар» көп томдығы қазақ, орыс тілдерінде жарық көрді. Баспа 1998–2007 жылдар аралығында 10 томдық «Қазақстан» ұлттық энциклопедиясын жарыққа шығарды. Тақырыптық энциклопедиялардың алғашқы легі де (мыс, көп томдық «Қазақстан табиғаты», 1–2-томы, 2008–09; 2 томдық «Қазақстан ғылымы», 2009–10) шығарыла бастады. «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясын академиктер М.Қ.Қаратаев (1968–79), М.Қ.Қозыбаев (1980–86), Р.Н.Нұрғалиев (1986–97), Ә.Нысанбаев (1997–2003); профессор Б.Ғ.Аяған (2003–09) басқарды. 2009 жылдан профессор Б.Ө.Жақып басқарып келеді.
'''Қазақ Энциклопедиясы'''– ғылыми-анықтамалық баспа мекемесі. 1968 ж. 1 қаңтарда Қазақ КСР ҒА жанынан Қазақ Совет энциклопедиясының Бас редакциясы болып құрылған. Әмбебап және тақырыптық энциклопедиялар, анықтамалықтар, сөздіктер, тілашарлар, т.б. шығарумен, көне қолжазбаларды, б [[Санат:Қ]]
 
 
 
 
==Пайдаланған әдебиетттер==
Қазақ энциклопедиясы
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Қазақ энциклопедиясы]]