Көмірсутек: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
2-жол:
'''Көмірсутектер''' - [[молекула]]лары [[көміртек]] пен [[сутек]] [[атом]]дарынан тұратын [[органика]]лық қосылыстар.
 
Құрамына байланысты көмірсутектер ациклды, алициклды және ароматты қосылыстарға бөлінеді. ХимикалықХимиялық қасиеттері мен құрылысы ұқсас, ал молекулалар құрамы бойынша айырмашылығы бір не бірнеше CH<sub>2</sub> тобы болатын қосылыстарды гомологтар деп атайды, олар гомологтық қатар түзеді. Мысалы, [[қаныққан көмірсутектер]]дің гомологтық қатары. Бұл қатардың бірінші мүшесі – [[метан]], одан соңғылары – бір-бірінен айырмашылығы CH<sub>2</sub> тобы болатын гомологтық қатар мүшелері. Қалыпты жағдайда 1-ден 4-ке дейін көміртек атомдары бар қаныққан көмірсутектер – газдар, 5-тен 17-ге дейін сұйықтар, ал көміртек атомдарының саны 17-ден көптері – қатты заттар. Көмірсутектердің көбі түссіз. Оның негізгі табиғи қоры – [[мұнай]]. Мұнай құрамында 23 – 63%-ға дейін парафиндер, 29,72% шамасында нафтендер, 2 – 16%-ға дейін ароматты көмірсутектер болады. Төменгі алкандар (негізінен, метан) – [[метан]], [[этан]], [[пропан]] – [[табиғи газ]]дар құрамында болады. Көмірсутектер, негізінен, [[мұнай]] айдау процесі кезінде алынады, сондай-ақ [[көміртек оксиді]] мен сутекті [[катализатор]] қатысында қыздырғанда қалыпты парафиндер мен тармақталған [[парафин]]дер қоспасы түзіледі. Қаныққан көмірсутектер жанар май, жағар май алу үшін шикізат ретінде қолданылады. Кокстік химия өндірісінде алынатын ароматты көмірсутектер дәрі-дәрмек, [[хош иісті заттар]] алуда, ал қанықпаған көмірсутектер [[спирт]], [[ацетон]], [[жасанды каучук]] алуда пайдаланылады.<ref>О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0</ref><ref>Қазақстанның мұнай энциклопедиясы. 2 томдық - Алматы: "Мұнайшы" Қоғамдық қоры, 2005. ISBN 9965-9765-1-1</ref>
 
==Дереккөздер==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Көмірсутек» бетінен алынған