Андроново мәдениеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Марғұлан, Әлкей Хақанұлы → Әлкей Хақанұлы Марғұлан using AWB |
|||
14-жол:
== Ескерткіштері және оның зерттеушілері ==
{{main|Андронов мәдениеті кезеңінің ескерткіштері}}
Андронов мәдениеті шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. [[Ерте қола]] — б.з.д. 18-16 ғғ, [[орта қола]] б.з.д. 15-12 ғғ., [[кейінгі қола]] б.з.д. 12-8 ғ.б. Андронов мәдениеті 8-9 ғасырға созылады (б.э.д. 17-9 ғасырлар). Андронов мәдениетінің алғашқы ескерткіштерін 1914 жылы А.Я. Тугаринов ашты. Содан бері өткен уақыттың ішінде орасан көп археологиялық материал жиналды. Бұл мәдениеттің ескерткіштерін кезендерге бөліп, топтастыруды бастаған С.А. Теплоухов болды. Әсіресе М.П. Грязновтың сіңірген еңбегі зор. Ол 30-жылдарда-ак Андронов мәдениетінің тарихи құбылыс ретіндегі суреттемесін жасап берді және далалық қола дәуірінін хронологиялық үш кезеңін: алдыңғы, ортаңғы және соңғы кезендерін саралап берді. Кейін К.В. Сальников [[Орал]] сыртының Андронов мәдениетіне хронологиялык топтама жасады; оны бірінің орнын бірі басқан үш кезеңге бөліп, оларға шартты түрде мынадай аттар берді: [[Федоров кезеңі]] - б. з. б. XVIII — XVI ғасырлар, [[Алакөл кезеңі]] — б. з. б. XV — XII гасырлар, [[Замараев кезеңі]] — б. з. б. XII — VIII ғасырлар 7. Андронов мәдениетін К.В. Сальниковтың кезеңдерге бөлуі тарих ғылымында дұрыс деп танылды және далалық қола дәуірінің ескерткіштерін зерттегенде осы мәдениеттің тараған аудандарының бәрінде қолданылды. Қазақстанның Андронов мәдениетің кезендерге бөлу мәселесін Ә. X. [[
=== Орталық Қазақстан ===
32-жол:
Андроновшылар қоныстары дала өзендері мен оның жағаларына егін, бау-бақша салып қоныстанған. [[Тары]] ботқасы күйген құмыралар табылды. Қоныстардың бәрінен табылған ортақ олжалар: дәнүккіштер, келсаптар, орақтар мен тас кетпендер.
[[Мал өсіру]] маңызды роль атқарды. Негізгі тамағы [[сүт]] болды, [[сүзбе]], [[ірімшік]] жасаған. [[Ет]] өте аз болған, оны мейрамдарда ғана, құдай жолына [[құрбандық]] жасағанда ғана пайдаланған. Негізгі мал [[қой]], [[сиыр]], [[жылқы]]. Жылқының үш тұқымы болды: биіктігі 128-136 см., басы үлкен, қалың жалды жатаған жылқы. Қазіргі [[моңғол жылқысы]]на ұқсас. 2). Шоқтығы орташа не биік 136-152 см-ге дейін салмағы 350 килоға дейін жететін жылқылар. 3). Асыл тұқымды биіктігі 152-160 см., аяқтары жіңішке, сымбатты, қой мойынды жылқылар. Олар соғыс арбасына жегілетін болған. Андроновшылар мал бағудың қыр-сырын жетік меңгергендер болды. Олар дүние жүзінде алғаш рет малды қолда ұстауды енгізді. Қыста төлді жылы жерде ұстаған, ол үшін үйдің бір жағын қоршап бөліп тастаған. Тұрғын үйлерге жалғаса мал қора салды. Андроновшылар қос өркешті [[
Ерте және орта қола кезеңдерінде, яғни б.з.д. 1 мыңжылдық басында андроновшылар отырықшы болды. Аралас шаруашылықпен айналысқан. Малды үй іргесіне бағу нәтижесінде жайылым тез тозған. Сондықтан жайлаулық тәсілді ойлап табады. Бұл көктем, жаз айларында жастар мен ер адамдар алыс жайылымға малды айдап әкетсе, отбасылары егін өсірумен айналысты.
== Ежелгі кеншілер<ref>«Қазақстан тарихы» (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. 1-том. — Алматы: Атамұра, 2010.—88 ISBN 978-601-282-026-3</ref> ==
Кен өндіру б.з.-дан үш мың жыл бұрын пайда болды. Мысалы, [[Жезқазған
== Халық, қоғам, әдет-ғұрып ==
|