Ашхабад: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Arystanbek Ғашықабат бетін Ашхабад деген айдатқыш үстіне жылжытты (айдатқыш қалдырылмады): қайтару
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Елді мекен
|статусы = Қала
|қазақша атауы = ҒашықабатАшхабад
|шынайы атауы = {{lang-tk|Aşgabat}}
|сурет = [[Сурет:Ashgabat1.jpg|300px]]
62-жол:
}}
 
'''ҒашықабатАшхабад''' ({{lang-tk|Aşgabat}}) — [[Түрікменстан]]дағы қала, [[1924 жыл]]дың [[қазан]]ынан бастап елдің елордасы. [[Копетдаг|Копетдақ]] тауының етегінде орналасқан, халық саны — 941 221 адам.
 
"Ақ мәрмәрлы елорда" — түрікмендер өз елордаларын осылай дәріптейді. Копетдақ тауының етегіндегі Ахал алқабы мен Қарақұм шөлінің шетінде, теңіз деңгейінен 214-240 м биіктікте орналасқан.
 
==Атауы==
'''ҒашықабатАшхабад''' деген атау арабтың "ъәшқ" ({{lang-ar|عشق}} — ''махаббат'') және парсының "абад" ({{lang-fa|آباد}} — ''мекен'') деген сөздерінен шықты.
 
==Тарихы==
[[Сурет:Aşgabat 1901.jpg|left|thumb|ҒашықабатАшхабад вокзалы, [[1901 жыл]]]]
 
ҒашықабатАшхабад ежелгі дәуірлерде қаланың орнында шағын елді мекен болған. Ұлы Жібек жолының бойында тұрғандықтан ертеден маңызды қоныс болып саналған. Қаланы М.Д.Скобелев басқарған Ахалтеке жорығы кезінде орыс отарлаушылары басып алып ([[1881 жыл]]ы [[18 қаңтар]]), әскери бекініске айналдырды. [[1885 жыл]]ы Түрікменстан аймағында құрылған [[Ресей империясы|Ресейдің]] әкімшілік бөлігі — [[Каспий облысы]]ның орталығы болды. [[1885 жыл]]ы Ғашықабат—[[Каспий]] және [[1899 жыл]]ы Ғашықабат—[[Ташкент]] темір жол желісі салынуы нәтижесінде Ғашықабат Орта Азиядағы ірі сауда орталықтарының біріне айналды. [[1919 жыл]]ы [[9 шілде]]де [[Түркістан АКСР-інің]] орталығы болды. [[1919 жыл|1919]]-[[1927 жыл]]дары қала ақ гвардияшылармен шайқаста қаза тапқан Түркістан АКСР-інің Еңбек комиссары П.Г.Полторацкийдің есімімен "Полторацк" деп аталды. [[1927 жыл]]ы тарихи-ұлттық атауы қайта берілді.
 
[[1920 жыл|1920]]-[[1980 жыл]]дары қала [[Түрікменстан]]дағы ең ірі өнеркәсіп орталығына айналып, өндіріс орындар шығаратын өнімдері [[1913 жыл]]ғы көрсеткіштермен салыстырғанда 100-ге жуық пайызға артты. Металл өңдеу және машина жасау, электротехникалық, құрылыс материалдарын шығару, шыны жасау, мата тоқу, тамақ өнеркәсібі орындары, электростанциялары салынды. Әсіресе, қаладағы кілем тоқу кәсіпорындарының бұйымдары дүние жүзіне белгілі. [[1969 жыл]]ы Байрамәли—Ғашықабат—Безмеин газ құбыры іске қосылды. Ғашықабат бірнеше рет зілзаланы бастан кешті (1893, 1895, 1929). [[1948 жыл]]ы [[6 қазан]]да болған зілзаладан түгелдей қираған қала қайта салынды. [[1950 жыл|1950]]-[[1960 жыл]]дары заманауи сәулет өнерін шығыстық әсем әдіспен ұштастырған Үкімет үйі, көпшілік кітапхана бой көтерді. Ғашықабат — Республиканың мәдени және ғылыми орталықтарының бірі. Мұнда жалпы және арнаулы орта білім беретін мектептер, жоғары оқу орындар, Ғылым Академиясының ғылыми-зерттеу мекемелері бар. Мақтымұлы атындағы опера және балет театры, драма, қуыршақ театрлары, мұражайлар, газет-журнал редакциялары жұмыс істейді<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том</ref><ref>Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007.
85-жол:
* {{Байрақ|United States}}, Альбукерке
* {{Байрақ|Түркия}}, [[Анкара]]
 
==Сілтемелер==
* [[Ғашықабаттағы зілзала]]
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ашхабад» бетінен алынған