Виктор Гюго: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Cat-a-lot: Тасымалдануда... Санат:Француз жазушылары → Санат:Франция жазушылары |
ш clean up, replaced: Туылған → Туған (3) using AWB |
||
5-жол:
|Ені =
|Суреттің аты =
|
|Лақап аты =
|
|
|Қайтыс болған күні = 22.5.1885
|Қайтыс болған жері =
37-жол:
Виктор Гюго Безансондағы Наполеон армиясының полковнигі, кейіннен генерал болған әскери адамның отбасында 1802 жылы 26 ақпанда дүниеге келді. Әкесі Жозеф Леопольд Сижисбер Гюго әскери бригада командирі болып тағайындалған уақытта Виктор онымен бірге Наполеон әскерінің жорықтарына қатысып, Италия және Испания елдерінде болған.
Күйеуі генерал шенін алғанда мадам Гюго Испанияға келеді. Мектептің қатал тәртібін көрумен бірге Гюго осында испан тілін де үйренеді. Келешек «Эрнани» мен «Рюи Блаз» авторының қиялын қанаттандырған да кезінде Испаниядан алған әсерлері болды. Содан соң Парижге қайта оралып, алдымен пансионда, кейін колледжде білім алды.
Оның ақындық қабілеті ерте байқалып, 18 жасында «Поэзия магистрі» деген атақ алды. Реставрацияның алғашқы жылдарында реакциялық романтизм бағытын ұстанып, одан тек 20-шы жылдары ғана арылады.
Колледж бітірген соң Гюго ағаларымен бірге анасының қолында тұрады. Анасы баласының жазуға деген бейімділігін байқап, әдебиетке жасаған алғашқы қадамдарында түрлі ақыл-кеңестер беріп, жақсы көмегін тигізеді.
1819 жылдың желтоқсанынан бастап В.Гюго «Әдеби консерватор» журналын шығара бастайды. Журналдың атынан-ақ оның Шатобрианның «Консерватор» журналына еліктейтінін және басылымның саяси ғана емес, әдеби бағытта болғаны байқалады. Мұнда жарияланған шығармаларынан Гюгоның монархистік, реалистік көзқарастарын аңғаруға болады. Оның «Герцог Беррийскийдің қазасына» деген одасы сарайдағылардың көңілінен шығады. Сонымен бірге, В.Гюго «Әдеби консерватор» журналының беттерінде тек ақын ғана емес, әдебиет және театр сыншысы және жазушысы ретінде де танылады.
62-жол:
«Одалар» кітабы үшін оған айына 1200 франк төлем тағайындалды. Өлеңдер жинағы Гюгоға сарайдан корольдік төлем әпергенімен қоғамда ақын ретінде танытқан жоқ.
Гюгоның әдеби тырнақалды туындысына «Бюг Жаргаль» (1820) және готикалық стильде жазылған «Ган Исландық» (1823) атты екі романын жатқызуға болады. Олар алғаш «Әдеби консерватор» журналында 1826 жылы өңделіп, жеке кітап болып басылып шықты. Мұнда жас жазушының реалистік, гуманистік көзқарастары байқалады. «Бюг Жаргаль» романындағы оқиға 1791 жылы сол кезде Франция колониясы болған Сан-Доминго аралында өтеді.
1826 жылы Гюго алдыңғы қатарлы романтик жазушылардың басын біріктірген, «Француз музасы» журналы жанынан «Сенакль» үйірмесін құрды. Осы кезден бастап оның шығармашылық жолы жан-жақты дами бастайды. Гюгоның жанында А. де Виньи, А де Сен-Вальри, Ш.Нодье, Э.Дешан, А де Ламартин секілді әдебиетшілер болды. Аталған қоғам мүшелері Арсенал кітапханасының сақтаушысы Нодье салонында жиі кездесіп отырды. Соның ішінде Гюго өзінің «Одалар мен балладалар» еңбегін мақтап, рецензия жазған Ш.Сент-Бевпен тығыз қарым-қатынаста болды.
1827 жылы Гюго өзінің ағылшын буржуазиялық революциясына қатысты алғашқы тарихи драмасын жазады. «Кромвель» атты бұл романын жазу жазушының жаңа позиция – прогрессивті романтизмге өтуіне себеп болды.
Өзінің бұрынғы саяси және әдеби көзқарасына сын көзімен қайта қараған Гюго ұстанған бағытының қате екендігіне көз жеткізді. Сөйтіп 1830 жылғы шілде революциясын қуана қарсы алды. Осыған дәлел ретінде «Париждік әулиеананың соборы» атты тарихи романын жазды. Жалпы Гюгоның саяси көзқарасы бүкіл шығармашылық жолында тұрақсыз әрі қарама-қайшылыққа толы болған.
Ақын шығармашылығы жемісті және жан-жақты дами бастады.
1829 жылы формасы да, мазмұны да жаңаша түрдегі «Шығыс әуендері» атты жинақ, сол жылы «Өлім жазасына кесілген жанның соңғы күні» повесі, драмалық «Кромвель» (1827), «Марион де Лорм» (1829), «Эрнани» (1830) шығармаларын бастырып шығарды. Әсіресе, 1825-1828 жылдары жазған өлеңдерінен құралған «Шығыс әуендері» атты жинағы оқырмандарды өзінің жаңашылдығымен таң-тамаша етті.
Ақын грек патриоттарының ерлігін дәріптеп, грек халқының азаттық күресіне көмектесуге шақырады. Бұл ойлары оның «Серальдегі бастар», «Канари», «Қаланы алу», «Нәресте» шығармаларында анық көрінеді. Бұл шығармаларынан Гюго шығармашылығының азаматтыққа, демократияға бет бұрғанын көреміз.
Гюго драма жанрында өнімді еңбек етті. Атап айтқанда, 1829-1843 жылдар аралығында «Корольдің көңіл көтеруі» (1832), «Мария Тюдор», «Лукреция Борджиа» (1833), «Анджело» (1835), «Рюи Блаз» (1838) және «Бургграф» (1843) драмалары жатады.
Гюго суретті де жақсы салатын еді. Өзінің 70 жылдық шығармашылық жолында Гюго драматург, романист қана болған жоқ, сонымен бірге ірі лирик ақын да болды. Оның лирикасының мотивтері әралуан болып келеді. Алғашқы жинақтарының бірі «Шығыс әуендері» – классицизм өнерімен күрес кезінде жазылған.
Жазушы 1834-1843 жылдар аралығында көптеген елдерге саяхат жасады. Бұл саяхаттар оның дүниеге көзқарасын кеңейтіп, жетіле түсуіне көмектесті. Шығармашылық табыстарға қол жеткізген кезеңінде Гюго төрт өлеңдер жинағын шығарды:
76-жол:
1837 жылы – «Ішкі дауыстар»;
1840 жылы – «Сәулелер мен көлеңкелер».
Бұл шығармалардың бәрі де Гюгоның шығармашылық тұрғыдан толысқанын көрсетеді. «Күзгі жапырақтар» атты өлеңдер жинағына ақын бейбіт, мамыражай, отбасылық өмірді, өзін-өзі тану жырларын енгізсе; «Ымырт жырларына» мазасыздық, қауіпті күту секілді саяси жырларын енгізген. «Сәулелер мен көлеңкелерде» мәңгі ескірмейтін тақырыптар: махаббат, балалық шақ, табиғат тақырыбына қатысты лирикаларын топтастырған. «Ішкі дауыстарындағы» ақынның оқыған адамның жүрегін дір еткізер өлеңдері есі ауысқан жандарға арналған ауруханада жатып қайтыс болған ағасы Эженге арналған еді.
Қоғамдағы теңсіздік, әділетсіздік мәселесі Гюгоны шығармашылығының ерте кезеңінде-ақ толғандырған болатын. 1827 жылы Париждегі Бисетр түрмесін, 1834 жылы Брестегі; 1839 жылы Тулондағы каторгаларды барып көруі оның жан-дүниесін астаң-кестең етті. Түрмедегілерге деген аянышты сезімі көтеріліске қатысқаны үшін өлім жазасына кесілген жұмысшы туралы жазылған «Клод Ге», «Өлім жазасына кесілген жанның соңғы күні» (1834) повестерінің тууына себеп болды.
Line 88 ⟶ 87:
«Қаһарлы жыл» жинағы шыққаннан кейін көп ұзамай Париждің қарбалас өмірінен және өз үйіне маза бермеген саясаткерсымақтардан қажыған ол Парижге оралады. Осында ол бар шығармашылығының ақтық өсиеті іспетті болған «Тоқсан үшінші жыл» романын жазуды бастайды. 1873 жылы романды жазып бітіреді.
Гюго өмірінің соңғы жылдарында ақын ретінде Францияның ұлттық мақтанышына айналады. Кітаптарының қайта басылымдары оны өте бай адамдар санатына қосады. 1876 жылы қаңтарда оны Сенатқа сайлайды. Алайда өмірінің ақтық күні жақындап қалған еді.
1878 жылы 27 маусым күні түнде оның миына қан құйылады. Одан оңалып, сауыққандай болғанымен, жазуды тоқтатады. Ол үндемейтін, тұнжыраған күйге түседі, ешкімді қабылдамайды.
Ол өсиеттер жазды. Оның ішінде мынадай сөздер бар еді: «Мен барлық шіркеудің уағыздарынан бас тартамын; Мен барлық жандарға дұға бағыштауды талап етемін; Мен құдайға сенемін».
1885 жылы 15 мамырда жүрек инфарктын алған Гюго өкпесі қабынып ауырады. Содан оңала алмаған күйінде сүйгені Жюльетта Друэнің туған күнінде: «мен қараңғы жарықты көріп тұрмын» деген сөздерді айтып жатып қайтыс болады.
== Шығармалары ==
Line 181 ⟶ 180:
== Музыкалық театрда қойылымдары ==
* [[1830]] — «Эрнани» (опера), композитор [[Винченцо Беллини]]
* [[1836]] — «[[Эсмеральда (опера Бертен)|Эсмеральда]]» (опера), композитор [[Луиза Бертен]]
* [[1839]] — «[[Эсмеральда (балет Пуни)|Эсмеральда]]» (балет), композитор [[Цезарь Пуни]]
* [[1839]] — «[[Эсмеральда (опера)|Эсмеральда]]» (опера), композитор [[Александр Сергеевич Даргомыжский]]
Line 198 ⟶ 197:
== Дереккөздер ==
<references/>
[[Санат:Виктор Гюго| ]]
[[Санат:Франция жазушылары]]
| |||