Ер Тарғын: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

===''Ер Тарғын'' - жыр.===

[[Сурет:Checa-HunCharge.jpg|250px|thmb|right]]«Ер Тарғын» – [[батырлық]] [[жыр.]] [[Ноғайлы]] [[дәуірінің]] тарихи оқиғаларын бейнелейтін жырдың негізгі идеясы – [[ерлік]] пен батырлықты дәріптеу, ел бірлігін сақтау, кіршіксіз [[махаббат.]]

«Ер Тарғын» жырының композициясы шымыр әрі шебер құрылған. Жырдың тілі өте көркем. Онда [[классик.]] эпосқа тән белгілер толық сақталған. «Ер Тарғын» жыры [[башқұрт]] халқына да жақсы таныс. Қазақ – башқұрт нұсқаларының сюжетінде елеулі айырмашылық байқалмайды. Ерекшелік негізгі кейіпкерлер, оларға берілген бағасы тұсында ғана кездеседі. Жыр сюжеті қазаққа етене жақын. Бұл тақырыпқа [[композитор]] Е.Г.Брусиловский «Ер Тарғын» (1937) операсын жазған.

«Ер Тарғын» жырының нұсқалары көп. Алғаш Н.И.Ильминский ([[1859]]), В.В.Радлов ([[1870]]), Н.Саркин ([[1904]]), Ә.Диваев ([[1922]]) жинақтарында жарияланған. Алматы қ-ндағы Орт. ғыл. [[кітапхана]] мен [[Әдебиет]] және өнер ин-тының [[Қолжазбалар]] қорында жырдың 8 түрлі нұсқасы сақтаулы. Жинаушылары – Саркин, Диваев, І.Иманов, Ә.Ыспанұлы, Б.Адамбаев, З.Бекарыстанов, М.Құсниұлы, айтушылары – Марабай, О.Қисықов, Н.Нұрғалиұлы, М.Бекетұлы. Ел арасына кең тарағаны – Марабай нұсқасы. Ильминский оны [[1862]] ж. Қазанда жариялаған</br>

===''Ер Тарғын'' - опера.===

 

Премьерасы [[1937]] ж. 15 қантарда Қазақ муз. таетрыда (қазіргі Қазақ академиялық опера және балет театры) қойылды. Операның негізгі жетістігі - прозалық мәтін араласпаған, бастанаяқ музыка үнімен орындалатын сахналық бейнелердің сомдалуында.</br>

Ер Тарғын - халық ән-күйлерін операда шебер қолдануға құрылған туынды. Комп. онда 60-тан астам халық ән-күйлерін пайдаланған. Операны алғаш қойған реж. Қ. Жандарбеков, басты рольдерді [[Бәйсейітова, Күләш Жасынқызы|К. Байсейітова]], Қ. Байсейітов ойнады. Операда тұңғыш рет көп дауысты хорлар мен вокалдық ансамбілдер бой көрсетті. Ал [[1969]] ж. К. Кенжетаев операны Абай атындағы опера және балет театырында жаңартып қойды. Мұнда [[Серкебаев|Е. Серкесбаев]] және Р. Жаманова партияларын орындады. Опера Өзбекстан мен Башқортостанның театрларында да қойылған.