Абыз (адам): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
10-жол:
[[Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы|Мəшһүр Жүсіп Көпейұлының]] жинаған дерегінде əйгілі Наурызбай төреге [[Иман абыз]] айтты дейтін төмендегідей жыр жолдары қалған:
 
:''Арқаны жүзі сары орыс алар,
:Қудалап қара топырақ қоныс алар.
:Сары қазы, сары қымыз, нан орнына,
:Картоп жеп қатын бала бір қуанар.
:Бұзау-торпақ, тайыншаға,
:Жүк артылар деп еді.
:Қарап тұрған жігітке,
:Қыз артылар деп еді.
:Көкек айы болғанда,
:Кемпір күйлер деп еді.
:Егіншінің қатыны,
:Байын билер деп еді.
:«Тоған басы мұрап» – деп,
:Арық шығар деп еді.
:Сол арықтың ішінен,
:Ыңғайы жоқ жаманның,
:Пышағы мен шақпағы,
:Қалып шығар деп еді.
:Бес қойға алған өгізді,
:Тегін дерсің деп еді.
:Жалаңаяқ сарттарды,
:«Бегім!» дерсің деп еді.''
 
[[Шәкәрім Құдайбердіұлы]] шығармасында Нысан абызды төмендегідей суреттеп, қазақ қоғамындағы абыздың əлеуметтік-рухани болмысын суреттеп мен рөлін берген:
:''Ол кезде балгер болған Нысан абыз,
:Шын дəулескер бақсының өзі нағыз.
:Жыны айта ма, кім білсін, шыны айта ма,
:Айтқаны келеді деп қылады аңыз''.
 
Қазақ даласына [[Ислам Діні|ислам дінінің]] орнығуына байланысты халық арасында [[Құран Кəрімді]] жатқа білетін жəне бақсылықтың ұшқыны бар көріпкел, білгір адамды да абыз деп атаған. [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов|М.Əуезовтің]] «[[Еңлік-Кебек]]» пьесасында Нысан абыз қобыз тартатын əулие, көріпкел ретінде сипатталады. «Қазақ əдебиетінің тарихы» деген еңбегінде абыз сөзінің арғы тегі «хафиз» деген араб сөзінен енгенін, бұл ұғымның бақсылық құлдырағанда пайда болған синкретті ұғым екенін атап өткен. ''«Кей уақытта мұсылманшылық пен ескіліктің бітім қылған да жері бар. Ел əуелгі кезде мұсылманшылықты ұстаса да, мұсылманның молдасынан өзінің бақсысын артық көрген. Бақсыда үлкен қуат болып, елдің ықыласын өзіне тартып, билеп отырған. Сондықтан кей жерлерде бақсыға мұсылман əулиелерінің сипатын алып келіп, жамағаны бар. Мысалы, ескі замандарда абыз дегендер болған. Абыз деген сөз арабша «хапыз» деп шығады. Ізгі, əулие деген сөз. Бақсы өзі əулие орнында күтулі болады. Мінеки, бұл ескілік пен жаңаның жасаған бітімі»'', – дейді М.Əуезов.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Абыз_(адам)» бетінен алынған