Биотехнология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Биотехнология''' (''bios'' - тіршілік; ''thechne''-өнер, шеберлік;''logos''-ғылым) - тірі [[ағза|ағзалар]]лар мен биологиялық үрдістерді өндірісте пайдалану; экономикалық құнды заттарды алу үшін [[ген]] және [[жасуша]] деңгейінде өзгертілген биологиялық объектілерді құрастыру [[технология|технологиялары]]лары мен пайдалану жөніндегі [[ғылым]] және [[өндіріс]] саласы.
 
[[Биотехнология]]ның негізгі объектісі - тірі [[жасуша]]лар, атап айтқанда жануар, өсімдік текті жасушалар және микробтар немесе олардың биологиялық белсенді метаболиттері.
 
[[Биотехнология]]ныңБиотехнологияның негізгі объектісі - тірі [[жасуша|жасушалар]]лар, атап айтқанда жануар, өсімдік текті жасушалар және [[микробтар]] немесе олардың биологиялық белсенді метаболиттері.
[[File:16thCenturyBrewer.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Алғашқы биотехнология]]''.]]
== Биотехнология тарихы ==
Алғаш рет «биотехнология» термині [[1917 жылы]] [[Карл Эреки]] шошқаларды қантты [[қызылшақант қызылшасы|қант қызылшасымен]]сымен қоректендіру кезінде олардың өнімдерінің жоғарылауы жасалған жұмыстарының нәтижесінде берілген.
 
Биотехнологияның пайда болуы мен даму тарихында ғылыми пән ретінде голланд ғалымы Е.Хаувинк 5 кезеңді ажыратты.
# [[Пастер]] ғасырына дейінгі кезең ([[1865 жылы]]). Сыра, [[шарап]], [[нан]] өнімдері және [[сыра]] ашытқыларын,
[[ірімшік]] алғандағы спирттік және [[сүт]] қышқылды ашытуды қолдану. [[Сірке Қышқылы|Сірке қышқылықышқылын]]н және ферментативті өнімдерді алу.
# [[Пастер]] ғасырлық кезеңі ([[1866]]-[[1940]] жж) - [[этанол]], [[бутанол]], [[ацетон]], [[глицерин]], органикалық қышқылдарды, вакциналарды өндіру. Канализациялық суды аэробты тазалау. Көмірсулардан азықтық ашытқыларды өндіру.
# [[Антибиотик|Антибиотиктер]]тер кезеңі ([[1940]]-[[1960]]жж1960жж) - тереңдетілген [[ферментация]] жолымен [[пенициллин]] және басқа [[антибиотик|антибиотиктерді]]терді алу. [[Өсімдік]] [[жасуша]]ларынжасушаларын дақылдау және вирустық [[вакцина]]лардывакциналарды алу. Стероидтардың микробиологиялық биотрансформациясы.
# Меңгерілетін [[биосинтез]] кезеңі ([[1961]]-[[1975]]) - микробты мутанттар көмегімен амин қышқылдарын өндіру. Тазартылған ферменттік препараттар алу. Иммобилизацияланған ферменттерді және жасушаларды өндірістік қолдану. Канализациялық суларды анаэробты тазалау және биогаз алу. Бактериалды полисахаридтерді өндіру.
# Жаңа биотехнология кезеңі ([[1973]] жылдан бастап) - биосинтез агенттерін алу мақсатында жасушалық және генетикалық инженерияны қолдану. Моноклоналды антиденелерді өндіретін будандарды, протопласттарды және меристемді дақылдарды будандастырып алу. Эмбриондарды трансплантациялау.
 
== Биотехнология салалары ==
Биотехнология ғылыми пән және өндірістік технология есебінде тірі жасушаның биоөндіргіштік белсенділігін зерттеуге, сапалы өндірушілік қабілеті бар және әртүрлі салаларда: [[ауыл шаруашылығы|ауыл шаруашылығында]]нда; [[фармацевтика|фармацевтикада]]да; [[тағам өнеркәсібі|тағам өнеркәсібінде]]нде; [[биоэнергетика|биоэнергетикада]]да; [[қоршаған орта ремедиациясы]]ндаремедиациясында; [[биоэлектроника|биоэлектроникада]]да; тағы басқаларда қолданылады.
 
=== Ауыл шаруашылық биотехнология ===
Ауыл шаруашылық және тұрмыстағы қалдықтар, автомобильдерден шығатын улы заттар, өндірістен және ірі қалалардан бөлінетін лас суларды тазартуда микробиологиялық биотехниканың маңызы зор. Арам шөптерге, түрлі зиянды жәндіктерге қарсы күресуде қолданылатын пестицидтердің адам үшін зиянды екені белгілі. Сондықтан пестицидтердің орнына экологиялық жағынан тиімді препараттар ([[энтобактерин]], [[дендробациллин]], [[битотоксибациллин]], [[гомелиндер]], т.б.) Б. тәсілімен алынады. Топырақтың құнарлылығын арттыруда да биотехнологияның маңызы зор. Мысалы, ауа азотын пайдаланып, онымен қоректенетін микроорганизмдердің (азотобактер, т.б.) көмегімен бактериялы тыңайтқыштар (нитрагин, т.б.) дайындалады. Мал шаруашылығында, азықтық жемшөпке құнарлығын арттыру үшін ферменттер ([[аминосубтилин]], [[протосубтилин]], т.б.) қосады, соның нәтижесінде жемшөп құрамындағы күрделі қосылыстар ([[лигнин]], [[целлюлоза]], т.б.) жақсы ыдырайды. <ref name=”source1”> “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том </ref>
Бұл бағыт өсімдік және мал шаруашылығын, ветеринарияны қамтиды.
 
 
 
==Пайдаланылған әдебиет</span>==
<references/>
 
“Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том
 
{{stub}}
 
{{wikify}}
 
 
[[Санат:Биотехнология| ]]