10:21, 2011 ж. сәуірдің 8 кезіндегі нұсқа өңдеу Kia content bot (талқылау \| үлесі) Боттар 11 710 edits Automated import of articles		10:39, 2011 ж. маусымның 16 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Unc0 (талқылау \| үлесі) 38 edits Өңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
1-жол: '''Ұлт-Азаттық Қозғалыс''' - [[ұлттық]] тәуелсіздікті жеңіп алуға, шетелдік үстемдікті, отарлық езгі мен қанауды жоюға бағытталған күрес. Бұл қозғалыстар орта ғасырлардан бастау алады. Орта ғасырларда халықтар мен ұлттық топтар жат жерлік езгіге қарсы күресіп, өздерінің өмір сүріп, даму құқықтарын қорғады (мысалы, оңтүстік славяндардың [[түрік]] үстемдігіне, чех халқының неміс отаршыларына қарсы күресі, т.б.). 16 — 19 ғ-ларда ұлттық сананың өсуі шетелдік құлданушылар мен езгіге ұшыраған халықтардың арасындағы қарама-қайшылықтардың шұғыл шиеленісуіне себеп болып, жат жерлік үстемдікке қарсы күреске шаруалар мен қала халқының қалың топтары тартылды. Оған капит. қатынастардың дамуы нәтижесінде жалпы ұлттық рыноктың құрылуы себеп болды. Мемлекеттілігі жоқ немесе одан айрылған халықтардың ұлт-тық мемлекеттер құруға ұмтылысы үстем ұлттардың қарама-қарсылығына ұшырады. Мысалы, патшалы [[Ресей]], [[Германия]] мен [[Австрия]]-[[Венгрия]] езгісіне түскен поляк халқы, Австрия-Венгрия империясы құрамындағы чехтар, словактар, словендер, хорваттар, т.б. Осының нәтижесінде халықтардың өзін-өзі билеуге қол жеткізуіне ұмтылған ұлттық қозғалыстар пайда болды. Бұл қозғалыстар демокр. сипат алып, оны ұлттық буржуазия өкілдері басқарды. 16 — 18 ғ-лар Батыс Еуропа, Солт. [[Америка]] елдері үшін ұлттық қозғалыстардың даму және ұлттық мемлекеттердің қалыптасу дәуірі болды (Нидерланд бурж. революциясы, Солт. Америкадағы Тәуелсіздік үшін соғыс, т.б.). 19 ғ-дың 2-жартысында Германия мен Италияның бірігуі аяқталып, болгар, румын, серб ұлттық мемлекеттері өмірге келді. [[Чех]], [[поляк]], [[фин]] халықтарының тәуелсіздік үшін күресі өріс алды. Екінші дүниежүзілік соғыс ([[1939]] — 45) жылдары Еуропа халықтарының гитлеризмге қарсы күресі де белгілі бір мөлшерде ұлт-азаттық сипат алды. 19 — 20 ғ-ларда Ұлт-Азаттық Қозғалыснегізінен Азияда, Африка мен Латын Америкасында күшейді. 19 ғ-дың соңы мен 20 ғ-дың бас кезінде ірі державалардың экспансиясы бұрын-соңды болмаған құлаш жайып, отарлық жүйе пайда болды. [[Азия]], [[Африка]] мен [[Латын Америка]]сы елдері монополистік капитал тарапынан ұлттық езгі мен қанаудың нысандарына айналды. Бұл елдердегі Ұлт-Азаттық Қозғалысметрополия мен езілген халықтардың арасындағы қарама-қайшылықтардың ерекше шиеленісуінің көрінісі болды. Осы елдердегі Ұлт-Азаттық Қозғалыстың нәтижесінде [[1945]] — 73 ж. 1,5 млрд-тан астам адам отарлық және жартылай отарлық езгіден құтылып, 70-тен аса жаңа ұлттық мемлекет пайда болды (қ. Отаршылдық, Отаршылық соғыс). Халықтардың ұлттық мемлекеттілікті құруы тарихи жеңіс болып табылса да, Ұлт-Азаттық Қозғалысміндеттерін толығынан шеше алмайды. Оның жаңа кезеңі-метрополиядан толық экон. тәуелсіздікке ие болу үшін күресу. Сондықтан әлеум.-экон. прогресс мәселесі — Ұлт-Азаттық Қозғалыс процесінің негізгі буыны болып табылады. 18 — 20 ғ-ларда қазақ даласында Ресей отаршыларына қарсы бірнеше ірі-ірі Ұлт-Азаттық Қозғалысболып өтті. '''Ұлт-Азаттық Қозғалыс'''– шетел үстемдігін жою, ұлттық тәуелсіздікке қол жеткізу, ұлттың өзін-өзі билеу құқығын іске асыру, өз мемлекетін құру жолындағы бұқаралық қозғалыс. 1937 – 47 ж. Кенесары Қасымов бастаған, 1916 жылғы қазақ халқының Ресей патшасы жарлығына қарсы көтеріліст [[Санат:Ұ]] ==Ұлт-Азаттық Қозғалыскөсемдері== [[Сырым]] [[Исатай]] [[Махамбет]] [[Кенесары]] [[Жанқожа]] [[Амангелді]] Кенесары Қасымұлы бастаған қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысы; Он алтыншы жылғы көтеріліс. Қазақстан, Балтық бойы, Кавказ, Орталық Азия елдеріндегі Ұлт-Азаттық ҚозғалысКеңес Одағының ыдырап, ТМД-ның құрылуына негіз болды. == Тағы қараңыз == *[[Қазақстан Тарихы]] == Пайдаланған әдебиет == Распад Британской империи, М., 1964; Қаїарлы 1916 жыл (құжаттар мен материалдар жинағы), 1 — 2-т., А., [[1998]]. [[ab:Ҟазаҟсҭан]] [[ace:Kazakhstan]] [[af:Kasakstan]] [[als:Kasachstan]] [[am:ካዛክስታን]] [[an:Cazaquistán]] [[ang:Casahstan]] [[ar:كازاخستان]] [[arz:كازاخستان]] [[as:কাজাখস্তান]] [[ast:Kazakstán]] [[az:Qazaxıstan]] [[ba:Ҡаҙағстан]] [[bar:Kasachstan]] [[bat-smg:Kazakstans]] [[bcl:Kasahistan]] [[be:Казахстан]] [[be-x-old:Казахстан]] [[bg:Казахстан]] [[bi:Kazakhstan]] [[bn:কাজাখস্তান]] [[bo:ཀཛ་ཀིསུ་གཏན།]] [[bpy:কাজাখস্তান]] [[br:Kazakstan]] [[bs:Kazahstan]] [[bug:Kazakhstan]] [[ca:Kazakhstan]] [[ce:Казахийн Пачхьалкх]] [[ceb:Kazakhstan]] [[ckb:کازاخستان]] [[crh:Qazahistan]] [[cs:Kazachstán]] [[cu:Каꙁахстанъ]] [[cv:Казахстан]] [[cy:Kazakstan]] [[da:Kasakhstan]] [[de:Kasachstan]] [[diq:Qazaxıstan]] [[dsb:Kazachstan]] [[dv:ކަޒަކިސްތާން]] [[ee:Kazakhstan]] [[el:Καζακστάν]] [[en:Kazakhstan]] [[eo:Kazaĥujo]] [[es:Kazajistán]] [[et:Kasahstan]] [[eu:Kazakhstan]] [[ext:Cazastán]] [[fa:قزاقستان]] [[fi:Kazakstan]] [[fiu-vro:Kasastan]] [[fo:Kasakstan]] [[fr:Kazakhstan]] [[frp:Kazacstan]] [[fy:Kazakstan]] [[ga:An Chasacstáin]] [[gag:Kazahstan]] [[gd:Casachstan]] [[gl:Casaquistán - Қазақстан]] [[gn:Kazajistán]] [[gu:કઝાકિસ્તાન]] [[gv:Yn Chassaghstaan]] [[hak:Hâ-sat-khiet-sṳ̂-thán]] [[haw:Kasakana]] [[he:קזחסטן]] [[hi:कज़ाख़िस्तान]] [[hif:Kazakhstan]] [[hr:Kazahstan]] [[hsb:Kazachstan]] [[ht:Kazakstan]] [[hu:Kazahsztán]] [[hy:Ղազախստան]] [[ia:Kazakhstan]] [[id:Kazakhstan]] [[ie:Kazakstan]] [[ilo:Kazakstan]] [[io:Kazakstan]] [[is:Kasakstan]] [[it:Kazakistan]] [[ja:カザフスタン]] [[jbo:kazaksTAN]] [[jv:Kazakhstan]] [[ka:ყაზახეთი]] [[kaa:Qazaqstan]] [[kbd:Къазахъстэн]] [[kg:Kazakhstan]] [[kl:Kasakhstani]] [[kn:ಕಜಾಕಸ್ಥಾನ್]] [[ko:카자흐스탄]] [[koi:Казахстан]] [[krc:Къазакъстан]] [[ks:कजाकस्थान]] [[ku:Qazaxistan]] [[kv:Казахстан]] [[kw:Pow Kazagh]] [[ky:Казакстан Республикасы]] [[la:Kazachstania]] [[lb:Kasachstan]] [[li:Kazachstan]] [[lij:Kazakistan]] [[lmo:Kazakistan]] [[ln:Kazakstáni]] [[lt:Kazachstanas]] [[ltg:Kazaheja]] [[lv:Kazahstāna]] [[mdf:Казахстан]] [[mhr:Казахстан]] [[mi:Katatānga]] [[mk:Казахстан]] [[ml:ഖസാഖ്‌സ്ഥാൻ]] [[mn:Казахстан]] [[mr:कझाकस्तान]] [[ms:Kazakhstan]] [[mt:Każakistan]] [[mzn:قزاقئون]] [[na:Kazakhstan]] [[nah:Cazactlālpan]] [[nap:Kazakistan]] [[nds:Kasachstan]] [[nl:Kazachstan]] [[nn:Kasakhstan]] [[no:Kasakhstan]] [[nov:Kasakstan]] [[nv:Kʼazah Bikéyah]] [[oc:Cazacstan]] [[os:Хъазахстан]] [[pa:ਕਜ਼ਾਖ਼ਿਸਤਾਨ]] [[pam:Kazakhstan]] [[pap:Kazachstan]] [[pih:Kazakstaan]] [[pl:Kazachstan]] [[pms:Kazakistan]] [[pnb:قازقستان]] [[ps:قزاقستان]] [[pt:Cazaquistão]] [[qu:Qasaqsuyu]] [[rm:Kasachstan]] [[ro:Kazahstan]] [[roa-rup:Kazahstan]] [[ru:Казахстан]] [[rw:Kazakisitani]] [[sa:कजाकस्थान]] [[sah:Казахстан]] [[scn:Kazakistan]] [[sco:Kazakhstan]] [[se:Kazakstána]] [[sh:Kazahstan]] [[si:කසකස්තානය]] [[simple:Kazakhstan]] [[sk:Kazachstan]] [[sl:Kazahstan]] [[so:Kasakhstan]] [[sq:Kazakistani]] [[sr:Казахстан]] [[srn:Kazachstan]] [[ss:IKhazakhi]] [[stq:Kasachstan]] [[sv:Kazakstan]] [[sw:Kazakhstan]] [[szl:Kazachstůn]] [[ta:கசக்ஸ்தான்]] [[te:కజకస్తాన్]] [[tg:Қазоқистон]] [[th:ประเทศคาซัคสถาน]] [[tk:Gazagystan]] [[tl:Kasakstan]] [[tr:Kazakistan]] [[tt:Qazaqstan Respublikası]] [[udm:Казахстан]] [[ug:قازاقىستان]] [[uk:Казахстан]] [[ur:قازقستان]] [[uz:Qozogʻiston]] [[vec:Kazakistan]] [[vi:Kazakhstan]] [[vo:Kazakistän]] [[war:Kasahistan]] [[wo:Kasakistaan]] [[wuu:哈萨克斯坦]] [[xal:Хасгудин Орн]] [[yi:קאזאכסטאן]] [[yo:Kàsàkstán]] [[za:Hahsahkwswhdanj]] [[zh:哈萨克斯坦]] [[zh-classical:哈薩克]] [[zh-min-nan:Kazakhstan]] [[zh-yue:哈薩克]]

Ұлт-азаттық қозғалыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық