Александр Викторович Затаевич: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
5-жол:
Ол алғашқы музыкалық білімін сол [[Орёл]] қаласындағы әскери гимназиядан алған. Біраз жыл бойы Варшава консерваториясы жанынан шығатын «Варшава күнделігі» аталатын газетте музыка рецензенті қызметін атқарып, орыс, батыс классиктерінің шығармаларын, сондай-ақ халық музыкасын насихаттаумен айналысқан.
== Алғаш рет қазақтың халықтық музыкасы шығармаларымен танысуы==
Ол алғаш рет қазақтың халықтық музыкасы шығармаларымен [[1920 жж.]] басында, [[Орынбор]]да жүрген кезінен-ақ таныса бастайды. Сол кезеңнен бастап А. Затаевич өзінің болашақ қызметін аспаптық мұраларын тамаша үлгілерін жинау, оны насихаттаумен тығыз байланыстырады. Ол жатақханаларды, мектептерді, құрылыстарды, орта дәрежелі оқу орындарын, казармаларды аралайды, съезге, конференцияға, кеңестерге келген қазақтардан ән жазады. Базар, театр, концерт орындарының фойелерінде кездескендердің бәрінен де жазып алады. Бала жасынан кіршіксіз еститін құлағы жасы елуден асқанша көрмеген елдің музыкасын жаза баспай нотаға түсіруге мүмкіндік береді.
Line 11 ⟶ 13:
Қазақтың көл-көсір мұрасын жинақтауды өзіне парыз санаған жанның бірі. Ұлты басқа болса да, жер орта жасқа келгеніне қарамастан, 1920 жылы қиын-қысталаң кездерінде кездескен көлік атаулымен, болмаса, жаяу-жалпы аралап, халқымыздың ән-күйлерін музыка белгілерімен (нотамен) хатқа түсірген.
==Деректер жазып қалдырды...==
Халықтық кәсіби әнші-күйшілерінің шығармашылық қызметін, олардың орындаушылық шеберліктерінің сырын ашып, өте құнды мағлұматтар жинады. [[Ақан сері]], [[Біржан сал]], [[Абай]], [[Жаяу Мұса]], [[Үкілі Ыбырай]], [[Құрманғазы]],[[ Мұхит]], [[Дәулеткерей]], [[Тәттімбет]], т.б. шығармаларын алғаш рет Затаевич жарыққа шығарды. Сөйтіп, ұлттық дәстүрлерді сақтаушылар мен дамытушылар жайында қайталанбас деректер жазып қалдырды. Этнографтың “[[Қазақ халқының 1000 әні]]” (1-бас., 1925 ж., 2-бас., 1963 ж.), [[“Қазақтың 500 ән-күйі”]] (1931), “Песни разных народов” (1971), жарияланбаған “[[Қазақ музыкасының 3-томы]]” деп аталатын жинақтарында қазақ халқының классик. ән, күйлерінің үлгілері мол орын алған. Затаевичтің еңбектері арқылы қазақ музыкасы дүние жүзіне тарады, бүкіл [Еуропа елдері]]не жетті, алдыңғы қатарлы өнер иелерінен жоғары баға алды. Мұнда қазақ музыкасының көптеген теориялық және тарихи мәселелерінің беті ашылды. Затаевичтің әрбір ән-күйге берген жеке талдауларының мәні зор. Халық композиторлары мен орындаушыларының шығарм-на берген мінездемелері де әлі өз бағасын жоғалтқан жоқ. Затаевич жинақтары қазақ халқының кәсіби музыкасының дамуына зор ықпал етті. Аталған жинақтардағы ән мен күйлер қазақтың кәсіби музыкалық жанрлары – опералық, симфониялық, камералық шығармаларында кеңінен пайдаланылды. Осы жинақтардағы ән-күйлерді қазақ композиторларымен бірге С.С. Прокофьев, Н.Я. Мясковский, М.М. Ипполитов-Иванов сынды орыс композиторлары да өз шығармаларында пайдаланды.
==Композитор ретінде==
Композитор ретінде Затаевич қазақ музыкасының кейбір үлгілеріне фортепиано, аспапты ансамбльдермен қосылып айту үшін көптеген өңдеу жұмыстарын жүргізді. Затаевичтің “Қазақ музыкасы” атты фортепиянолық шығармасы – кәсіби дәрежеде жазылған туынды. Ол 1925 – 27 ж. фортепиянолық пьесалар циклін жазды. Соның нәтижесінде “Халық тақырыбына жазылған миниатюралары” (1925), “Қазақтың халық әндері тақырыбы бойынша фортепианоға арналған пьесалары” (1927) жарық көрді. Қазақ халқының музыка мұрасын сақтап келген 500-ге жуық өнерпаздар – [[Майра Шамсудинова]], [[Әміре Қашаубаев]], Ғ.[[Айтбаев]], Қ.[[Байжанов]], М.[[Бөкейханов]] пен Н.Бөкейханов, Ғ.[[Мұхитов]] пен Ш.[[Мұхитов]], ғылым қайраткерлері Ә.[[Марғұлан]], Қ.[[Сәтбаев]], М.Бөжеев, әдебиет және өнер қайраткерлері А.[[Байтұрсынов]], Ж.[[Аймауытов]], Ә.[[Бөкейханов]], Ж.[[Шанин]], т.б. өздері білетін ән, күйлерді Затаевичке айтып, жаздырды (қ. “[[Затаевичтің корреспонденттері]]”). Қазақтың муЗатаевич фольклорының жиналу дәстүрін қалыптастырып, одан әрі жалғастыруда А.Жұбанов, Е.Брусиловский, Б.[[Ерзакович], М.[[Төлебаев]], Л.[[Хамиди]] және басқалардың еңбектері орасан зор.
Затаевич [[Қоспақов]], Т. [[Қоңыратбай]]
Сөйтіп, [[1920]] көктемінен бастап [[1923]] ж. аяғына дейін, нағыз аш-жалаңаш жол қиындықтарына да қарамай, А. Затаевич қазақтың 1000 әнін жинап нотаға түсіреді.
| |||