Александр Викторович Затаевич: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Александр Викторович Затаевич'''  — композитор, этнограф, музыка және қоғам қайраткері.

А.В. Затаевич бұрынғы Волхов, қазіргі [[Орёл облысы]]нда [[1869]]  ж. өмірге келген.

Халықтық кәсіби әнші-күйшілерінің шығармашылық қызметін, олардың орындаушылық шеберліктерінің сырын ашып, өте құнды мағлұматтар жинады. [[Ақан сері]], [[Біржан сал]], [[Абай]], [[Жаяу Мұса]], [[Үкілі Ыбырай]], [[Құрманғазы]],[[ Мұхит]], [[Дәулеткерей]], [[Тәттімбет]], т.б. шығармаларын алғаш рет Затаевич жарыққа шығарды. Сөйтіп, ұлттық дәстүрлерді сақтаушылар мен дамытушылар жайында қайталанбас деректер жазып қалдырды. Этнографтың “[[Қазақ халқының 1000 әні]]” (1-бас., 1925 ж., 2-бас., 1963 ж.), [[“Қазақтың 500 ән-күйі”]] (1931), “Песни разных народов” (1971), жарияланбаған “[[Қазақ музыкасының 3-томы]]” деп аталатын жинақтарында қазақ халқының классик. ән, күйлерінің үлгілері мол орын алған. Затаевичтің еңбектері арқылы қазақ музыкасы дүние жүзіне тарады, бүкіл [[Еуропа елдері]]не жетті, алдыңғы қатарлы өнер иелерінен жоғары баға алды. Мұнда қазақ музыкасының көптеген теориялық және тарихи мәселелерінің беті ашылды. Затаевичтің әрбір ән-күйге берген жеке талдауларының мәні зор. Халық композиторлары мен орындаушыларының шығарм-на берген мінездемелері де әлі өз бағасын жоғалтқан жоқ. Затаевич жинақтары қазақ халқының кәсіби музыкасының дамуына зор ықпал етті. Аталған жинақтардағы ән мен күйлер қазақтың кәсіби музыкалық жанрлары – опералық, симфониялық, камералық шығармаларында кеңінен пайдаланылды. Осы жинақтардағы ән-күйлерді қазақ композиторларымен бірге С.С. Прокофьев, Н.Я. Мясковский, М.М. Ипполитов-Иванов сынды орыс композиторлары да өз шығармаларында пайдаланды.

Композитор ретінде Затаевич қазақ музыкасының кейбір үлгілеріне фортепиано, аспапты ансамбльдермен қосылып айту үшін көптеген өңдеу жұмыстарын жүргізді. Затаевичтің “Қазақ музыкасы” атты фортепиянолық шығармасы – кәсіби дәрежеде жазылған туынды. Ол 1925 – 27 ж.жылдары фортепиянолық пьесалар циклін жазды. Соның нәтижесінде “Халық тақырыбына жазылған миниатюралары” (1925), “Қазақтың халық әндері тақырыбы бойынша фортепианоға арналған пьесалары” (1927) жарық көрді. Қазақ халқының музыка мұрасын сақтап келген 500-ге жуық өнерпаздар – [[Майра Шамсудинова]], [[Әміре Қашаубаев]], Ғ.[[Айтбаев]], Қ.[[Байжанов]], М.[[Бөкейханов]] пен Н.Бөкейханов, Ғ.[[Мұхитов]] пен Ш.[[Мұхитов]], ғылым қайраткерлері Ә.[[Марғұлан]], Қ.[[Сәтбаев]], М.Бөжеев, әдебиет және өнер қайраткерлері А.[[Байтұрсынов]], Ж.[[Аймауытов]], Ә.[[Бөкейханов]], Ж.[[Шанин]], т.б. өздері білетін ән, күйлерді Затаевичке айтып, жаздырды (қ. “[[Затаевичтің корреспонденттері]]”). Қазақтың муЗатаевич фольклорының жиналу дәстүрін қалыптастырып, одан әрі жалғастыруда А.Жұбанов, Е.Брусиловский, Б.[[Ерзакович], М.[[Төлебаев]], Л.[[Хамиди]] және басқалардың еңбектері орасан зор.

Сөйтіп, [[1920]] көктемінен бастап [[1923]]  ж. аяғына дейін, нағыз аш-жалаңаш жол қиындықтарына да қарамай, А. Затаевич қазақтың 1000 әнін жинап нотаға түсіреді.

Оның [[1925]]  ж. [[Мәскеу]]де «Қазақ халқының 100 әні», және [[1933]]  ж. «Қазақтың 500 әнімен күйі» атты этнографиялық жинақтары шықты.