|
'''Батырбек Рысбекұлы''', ''Батырбек датқа'', ''Батырбек қажы'' ([[1795 жыл|1795]], қазіргі [[Жамбыл облысы]] [[Жуалы ауданы]], [[Күреңбел ауылы(Жамбыл облысы)|Күреңбел]] ауылы маңындағы “Датқа саз” мекені – [[1885 жыл|1885]], сонда) – белгілі тарихи [[тұлға]]. [[Ұлы жүз]] [[Дулат]] ішіндегі [[Сиқым]] тармағынан шыққан.
Әкесі [[Рысбек батыр]] [[жоңғар шапқыншылығы]] кезінде ерлігімен көзге түскен. Қыстауы, жаз жайлауы – Жуалыдағы Бөкей тауының етегінде қазір “Батырбек сазы” деп аталатын орманды алқап. Батырбек өз дәуірінде Жуалы, Оңтүстік [[Түлкібас]], [[Сайрам]] аумағына, [[Шымкент]] төңірегіне билік жүргізген. [[Байзақ Мәмбетұлы|Байзақ]], [[Сапақ датқа|Сапақ]] датқалармен сыйлас, дос болып, [[Қоқан хандығынахандығы]]на қарсы күрес жүргізген, [[Кенесары]] Қасымұлы бастаған көтеріліскеұлт-азаттық қозғалыс|Кенесары бастаған көтеріліс]]ке қолдау көрсеткен. 1860 жылдардағы Орыс патшалығымен болған соғыстардың барлығына ұлдарымен бірге қатысқан. 1860 ж. [[Ұзынағаш шайқасынашайқасы]]на қатысты. Бұл кездері датқа қарт еді. Ұызнағаш, Әулие ата, Шымкент, [[Манкент]], [[Ташкент]] түбінде болған соғыстардың барлығына [[Сыздық сұлтан]] әскерінің құрамында оның ұлдары қатысты. <ref>http://www.nlrk.kz/data11/result/ebook_315/index.html#ps</ref>
Сондай-ақ олар халықты бірлікке, татулыққа үндеп, отырықшылыққа үйреткен, канал қаздырып, суландыру жүйесін енгізген. 1863 жылы Батырбекке полковник [[М.Г. [[Михаил Григорьевич Черняев|Черняев]] пен [[Шоқан Уәлиханов]] арнайы жолығып, Оңтүстік өңірді қоқандықтардан азат ету жөнінде пікірлескен. Осы [[соғыс]] кезінде ол алдын ала қам жасап, халықты қырғыннан аман алып қалды. Батырбек [[Құнанбай]] Өскенбайұлы]], [[Мұса Шорманов]], [[Шыңғыс Уәлиханов]], [[Аңдамас]], [[Мырқы]], [[Нұрпейіс]], т.б. белгілі адамдармен таныс-біліс, құдандалы болған. Өзінің қыстауының жанынан үлкен мешіт салдырып, жанынан медресе тұрғызды. 1874 жылы [[Мекке]]ге қажылыққа барып, [[Қасымбек датқа]], Құнанбай, Аңдамас, Мырқы, Нұрпейістермен бірігіп, 3 [[тәккия ]](қонақ үй әрі медресе қызметін атқарған үй) салдыртқан.
Батырбектің кіндігінен 11 ұл, 5 қыз тараған. Батырбекті кезінде [[Шөже Қаржаубайұлы|Шөже]], [[Майлықожа]], [[Мәделі]] ақындар мадақтап, жырға қосқан. Оның қайраткерлігі, ерлік істері жазушылар С.Бақбергеновтың “[[АлтынСәуірбек құсБақбергенов|Бақбергенов]]”тың “Алтын құс”, Ә.Жылқышиевтің “[[Дауылдан“Дауылдан кейінгі жорық]]”жорық”, М.Қалдыбайұлының “[[Бәйдібек“Бәйдібек баба арманы]]”арманы”, А.Өтеуліұлының “[[Сиқым“Сиқым шежіресі]]”шежіресі” атты кітаптарында айтылады. Денесі өзі салдырған мешітінің жанына қойылып, басына үлкен [[күмбез]] тұрғызылған. Басына халық келіп зиярат жасайды. Ұрпақтары негізінен Оңтүстік өңірдің Жуалы, [[Талас ауданы|Талас]], [[Түлкібас ауданы|Түлкібас]], [[Бәйдібек ауданы|Бәйдібек]], [[Сайрам ауданы|Сайрам]] аудандарында тұрады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том</ref>
== Дереккөздер ==
|
