Ғаламшар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
«(225088) 2007 OR10» бетінен аударылып түзілді |
ш Olzhas.Erevanov (т) өңдемелерінен Batyrbek.kz соңғы нұсқасына қайтарды |
||
1-жол:
'''Ғаламшар''' немесе '''Планета''' (көне лат. planeta, грек. aster planetеs — кезбе жұлдыздар) — өз [[орбита]]сы бойынша [[Күн]]ді не басқа [[жұлдыз]]ды айнала қозғалатын, гравитациялық өріс жасауға өз салмағы жеткілікті, соның нәтижесінде шар тәріздес орбитаға ие [[аспан денесі]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том</ref>
[[Сурет:1e7m comparison Uranus Neptune Sirius B Earth Venus.png|thumb|alt=A.|Уран (солда), Нептун (оңда), Жер (төменгі солда), Сириус B (төменгі ортада) және Шолпан (төменгі оңда).]]
Ғаламшар — өздігінен жарық шығармайтын, жұлдызды айнала қозғалатын, орталық жарық көзімен салыстырғандағы массасы шағын аспан денесі. [[Күн жүйесі]]нде 9 үлкен планета, 43 планета серіктері, бірнеше ондаған мың [[кіші планеталар]] ([[астероид]]тар) белгілі. Үлкен планеталардың пішіні сфера тәрізді, соған жақынырақ болады. Күн жүйесіндегі Планеталар Күн жарығын шағылдырғандықтан көрінеді. Кейбір жақын жұлдыздың айналасындағы Планета осы жүйенің масса центрінің түзу сызықты қозғалыс траектория маңайында тербелуін бақылау арқылы анықталады. Қазіргі космогон. теория бойынша планеталық жүйелер [[Галактика]]да кеңінен тараған құбылыс болып табылады.
[[2006]] ж. тамызында [[Прага]] қаласында 75 елден жиналған 2,5 мыңдай астроном [[Халықаралық астрономиялық одақ]] маслихатында ресми түрде ғаламшар мәртебесін алу үшін [[аспан денесі]]не қажетті көрсеткіштерді бекітті.
1930 жылы ашылған және содан бері Күн жүйесіндегі 9-шы ғаламшар саналып келген [[Плутон]] мәртебесінен айырылды. Жаңа жіктелім бойынша [[Плутон (шағын ғаламшар)|Плутон]] енді шағын ғаламшарлар немесе планетоидтар санатына жатады.<ref>{{cite web | first=Brad |last=Amburn |title=Behind the Pluto Mission: An Interview with Project Leader Alan Stern |work=Space.com |date=2006-02-28 |url=http://www.space.com/scienceastronomy/060228_stern_interview.html |accessdate=2008-08-23}}</ref>
Енді аспанда 8 ғаламшар ғана қалды. Олар:
# [[Меркурий (ғаламшар)|Меркурий]]
# [[Шолпан]]
# [[Жер]]
# [[Қызылжұлдыз]]
# [[Есекқырған]]
# [[Қоңырқай (ғаламшар)|Қоңырқай]]
# [[Уран (ғаламшар)|Уран]]
# [[Нептун (ғаламшар)|Нептун]]
{{Күн жүйесі}}
== Дереккөздер ==
<references/>
== Тағы қараңыз ==
* [[Алып планеталар]]
{{wikify}}
[[Санат:Ғаламшарлар]]
|