Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: В.И. Ленин → Владимир Ильич Ленин (2) using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: Mobile edit Mobile web edit
154-жол:
|ескерту = <references/>
}}
'''Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы''' (Кеңес Одағы, КСРО) — Еуропада және Азияда 1922 жылдан 1991 жылға дейiн және Азияда өмір сүрген мемлекет. КСРО Еуразияның 1/6 бөлiгiнде орналасты және 1917 жылдан дейін Ресейлiк империя Финляндия, Поляк патшалығының бөлiгiнсiз орналасатын және (Карстың жерi, қазіргі Түркия) кейбiр басқа аумақтағы әлемiнiң елдері арасында орналасқан ауданы бойынша өте iрi болды.
 
1977 жылғы Конституцияға сәйкес, КСРО бiртұтас одақ, көп ұлтты және социалистiк мемлекет болып жарияладыжарияланды.
 
[[Ауғанстан]]мен, [[Венгрия]]мен, [[Иран]]мен, [[Қытай]]мен, (1948 жылдың 9 қыркүйегiнен) [[Солтүстік Корея]]мен, [[Моңғолия|Моңғол елмен]], [[Норвегия]]мен, [[Польша]]мен, [[Румыния]]мен, [[Түркия]]мен, [[Финляндия]]мен, [[Чехословакия]]мен және тек қана теңiздегi [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тан]], [[Швеция]]мен және [[Жапония]]мен КСРО-ның [[Екінші дүниежүзілік соғыс|Екiншi дүниежүзілік соғысынан]] кейiн жаяу шекарасы болды.
162-жол:
КСРО [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|Ресей КФСР]], [[Украин КСР]], [[Беларусь КСР]] және Закавказ СФСР бiрiгуі жолымен 1922 жылдың 30 желтоқсанында құрылды.
 
Конституциясы бойынша егемендi мемлекет болып табылған (әртүрлi жылдарда 4-пен 16-мен аралығындағы) одақтас республикалардан тұрды; әрбiр одақтас республиканың одақтан еркiн бөлiнiп шығу правосымүмкіндігі сақталынды. Одақтас республика шет мемлекеттермен қатынасқа шығып, келiсiм-шарттарымен тұжырымдап және дипломаттық және консулдық өкiлдермен ауысып, халықаралық ұйымдардың қызметiне қатысуға құқығы болды. КСРО-мен қатар [[Біріккен Ұлттар Ұйымы]]<nowiki/>ның 50 ел-негiздеушiлерiнiң арасында Беларусь КСР және Украина КСР-лері қатар дауыс құқығына ие болды.
 
Екiншi дүниежүзілік соғысынан кейiн АҚШ-тан кейінгі екінші жоғарғы держава болды. Кеңес одағы Социализмнің дүниежүзілік жүйесiнде үстем болды, сонымен бiрге [[Біріккен Ұлттар Ұйымы]]<nowiki/>ның қауiпсiздiк кеңесінің тұрақты мүшесі болды.
 
КСРО-ның ыдырауы орталық одақтық өкiмет және одақтас республикалардың жоғарғы кеңестері, президенттері орындарына жаңа сайланған өкiмет өкiлдерінiң арасындағы өткiр қарсы тұрумен бейнелендi. Республикалық жоғарғы кеңестер 1989—1990 жылдары барлығы бірдей мемлекеттiк егемендiк туралы декларацияларын қабылдадықабылдап, кейбiреулері - тәуелсiздiк декларациясын жариялады. КСРО-ның 15 республикасының 9-ында 1991 жылдың 17 наурызында азаматтардың үштен екiсi жаңартылған одақтың сақталуын шешу мақсатында Бүкiлодақтық референдум жүргiзiлдi. ОрталықБірақ өкiметкеорталық бiрақөкiметке ахуалды тұрақтандырудың сәтi түспедi.
 
Сәтi түспеген мемлекеттiк төңкерiске Прибалтика республикаларының тәуелсiздiгiнiң ресми мойындауы ердi. Украина тәуелсiздiгi туралыжарияланған Бүкiл Украиналық референдумнан кейiн КСРО-ны сақтау мүмкiн емес болды. Беларуссия, Украина және Ресей Федерациясы 1991 жылдың 8 желтоқсан күні қол қойған Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығын құру туралы келiсiмде мәлiмдеген. КСРО ресми түрде 1991 жылдың 26 желтоқсаныныңжелтоқсанында өмір сүруін тоқтатты. КСРО-ның барлық халықаралық-құқықтары, халықаралық қатынастары мен шет елдердегі мүліктері мен ақша капиталына Ресей Федерациясы мұрагер ретінде мойындалып, БҰҰ қауiпсiздiк кеңесiнің тұрақты мүшесі ретіндегі оның орынынаорнына ие болды.
 
== КСРО тарихы ==