|
[[Сурет:MIAT plane.jpg|thumb|ұшақ]]
'''Әуе көлігіӘуекөлігі''' — әуемен жолаушылар, пошта және жүк таситын көлік түрі. Басқа көлік түрлерінен артықшылығы — жылдамдығында.
Әуе көлігіӘуекөлігі Америка мен Еуропаның бірқатар елдерінде 1-дүниежүз. соғыстан кейін пайда болды. Франция мен [[Германия]]да көліктің бір түрі ретінде 1920 жылдан кейін дами бастады. [[Ресей]]де алғашқы әуе жолыәуежолы (Мәскеу—Төм. Новгород) 1923 жылы ашылды.
==Қазақстандағы әуе көлігі==
Қазақстанға тұңғыш ұшақ 1918 жылы 9 қаңтарда ұшып келді. Ұшқыштар — Н. С. Горбунов пен В. Р. Браунц басқарған “Фарман-30” ұшағы Мартөк (Ақтөбе қаласыныңмаңында) — Новосергеевка бағытымен 1 сағ. 20 минутта 350 км қашықтықты ұшып өтті. [[Қазақстан]]да 1923 жылы “Добролет” қоғамы құрылып, ол әуе поштасыәуепошта мен жолаушылар тасымалдау ісін ұйымдастыруды қолға алды. 1924 жылы “Ю-13” ұшағымен [[Ташкент]] — [[Алматы]], [[Алматы]] — [[Ташкент]] бағытында бірінші рет ұшу сынағы өткізілді. 1925 жылы Бішкек — [[Алматы]] әуе жолымен алғашқы пошта тасымалы жасалды. 1929 жылы [[Қызылорда]] — [[Мәскеу]] әуе жолыәуежолы ашылды. 1930 жылы Әуе көлігінӘуекөлігін пайдалану мен дамытуға жағдай жасау мақсатында [[Қазақ]] азаматтық авиация басқармасы (ҚААБ) ұйымдастырылды. Сол жылы ҚААБ-тан 27 жігіт [[Мәскеу]] ұшқыштар мектебіне оқуға жіберілді. Бұлардың арасында алғашқы [[Қазақ]] ұшқыштарының бірі — [[салық]] Ахметов те болған.
Қазақстан [[КСРО]] құрамында болған жылдары еліміздің әуе жолдарындаәуежолдарында Ил-12, Ил-14, Ил-18, Ил-62, Ил-86, Ан-2, Ан-24, Як-40, Як—42, Ту-134, Ту-154 және Ил-76, Ту-144 ұшақтары пайдаланылды. [[Алматы]]дан [[Қазақстан]]ның барлық облыс орталықтарына, басқа да қалаларға тұрақты әуе жолыәуежолы қатынасы орнатылды. [[Қазақстан]]ның тәуелсіздігі жарияланып, нарықтық экономикаға көшуіне байланысты Ә. к. саласында да түбірлі өзгерістер орын алып, бірнеше әуе компанияларыәуекомпаниялары құрылды. 1998 жылы қаңтарда 51 әуе компаниясыәуекомпаниясы тіркеліп, олардың ішінде “Эйр Қазақстан” және 12 аймақтық әуе компаниясыәуекомпаниясы [[мемлекет]]тік меншік нысанын сақтады. [[Қазақстан]] әуе компанияларыәуекомпаниялары ішкі және халықар. жолаушылар, пошта, жүк тасымалдауды, сондай-ақ ауыл шаруашылығы, орман ш., энергетика, газ және мұнай өнеркәсібі салаларының тапсырмаларын орындайды. Әуе тасымалы,Әуетасымал әсіресе, Ресей, Біріккен Араб Әмірліктері, Түркия және [[Германия]] елдерімен арада жақсы жолға қойылған. “Эйр Қазақстан” әуе компаниясыныңәуекомпаниясының ұшақтары 37 әуе жолыәуежолы бағыттарында ұшады. [[Қазақстан]]дағы ішкі және халықар. әуе жолдарыныңәуежолдарының жалпы ұзындығы 76320 км шамасында (1999).
Қазіргі кезде 21 [[Республика]]сы әуежай, 10 облысы және облыс ішіндегі әуежайлар жұмыс істейді (1998). [[Астана]], [[Алматы]], [[Ақтау]], [[Ақтөбе]], [[Атырау]], Қарағанды, [[Қостанай]], Орал және [[Шымкент]] әуежайлары еліміздегі ең үлкен әуе айлақтарыәуеайлақтары болып саналады. [[Қазақстан]] әуе жолдарындаәуежолдарында Ту-134, Ту-154, Як-40, Ил-86, Боинг-737, Аэробус — А-310 шапшаң ұшақтары пайдаланылады.
1996 жылы әуе жолыәуежолы басқармасы автоматтандырылған жүйесінің [[Алматы]] орт., ал 1998 жылы [[Ақтөбе]] орталық іске қосылды. Әуе жолыӘуежолы басқармасы ғылыми-техникалық даму бағытының бір саласы ретінде әуе кеңістігінің өткізу мүмкіндігін арттыруды, диспетчерлік қызметтің өндірістік процесін автоматтандыруды қолға алған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том</ref>
== Дереккөздер ==
|
