Машина: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Wenislawski (талқылау | үлесі) |
ш Wenislawski (т) өңдемелерінен Kuanysh Ismailov соңғы нұсқасына қайтарды |
||
1-жол:
[[File:Bonsack machine.png|200px|thumb|[[Темекі]] айналдыратын
[[File:Машина для изготовления пружин.jpg|200px|thumb|[[Пружина]] жасайтын
[[File:Машина для поднятия длинных предметов.jpg|200px|thumb|Ұзын заттар көтеретін
[[File:Машина для резки камней.jpg|200px|thumb|Тас кесетін
==Машина==
'''Машина, Мәшине''' (''франц. machіne, лат. machіna'') – [[механикалық қозғалыс]]қа түсіп, [[энергия]], [[материал]] және [[ақпарат]] түрлендіруге арналған құрылғы. Мәшиненің негізгі міндеті – еңбекті жеңілдету және оның жұмыс өнімділігі мен сапасын арттыру үшін адамның өндірістік қызметін ішінара немесе толықтай алмастыру. Атқаратын қызметіне қарай: энергетикалық, жұмыстық және ақпараттық мәшинелер болып ажыратылады. Энергетикалық мәшинелер кез келген энергия түрін механикалық энергияға түрлендіреді. Оларды мәшине-қозғалтқыштар деп те атайды. Бұларға электр қозғалтқыштары және электр генераторлары, іштен жанатын қозғалтқыш, турбиналар, піспекті (поршеньді) және бу мәшинелері, т.б. жатады. Жұмыстық мәшинелер заттың (материалдың, т.б.) пішінін, қасиетін, күйін, орналасу қалпын өзгертуге арналған. Оны технологиялық мәшине ([[металл кесу станогы]], [[тоқыма станогы]], [[құрылыс мәшинесі]], т.б.), [[көлік мәшинесі]] ([[автомобиль]], [[ұшақ]], т.б.) және тасымалдау мәшинесі ([[конвейер]], [[элеватор]], [[көтергіш кран]], т.б.) деп ажыратады. Ақпараттық
'''
▲'''Мәшине''' (''франц. machіne, лат. machіna'') – [[механикалық қозғалыс]]қа түсіп, [[энергия]], [[материал]] және [[ақпарат]] түрлендіруге арналған құрылғы. Мәшиненің негізгі міндеті – еңбекті жеңілдету және оның жұмыс өнімділігі мен сапасын арттыру үшін адамның өндірістік қызметін ішінара немесе толықтай алмастыру. Атқаратын қызметіне қарай: энергетикалық, жұмыстық және ақпараттық мәшинелер болып ажыратылады. Энергетикалық мәшинелер кез келген энергия түрін механикалық энергияға түрлендіреді. Оларды мәшине-қозғалтқыштар деп те атайды. Бұларға электр қозғалтқыштары және электр генераторлары, іштен жанатын қозғалтқыш, турбиналар, піспекті (поршеньді) және бу мәшинелері, т.б. жатады. Жұмыстық мәшинелер заттың (материалдың, т.б.) пішінін, қасиетін, күйін, орналасу қалпын өзгертуге арналған. Оны технологиялық мәшине ([[металл кесу станогы]], [[тоқыма станогы]], [[құрылыс мәшинесі]], т.б.), [[көлік мәшинесі]] ([[автомобиль]], [[ұшақ]], т.б.) және тасымалдау мәшинесі ([[конвейер]], [[элеватор]], [[көтергіш кран]], т.б.) деп ажыратады. Ақпараттық мәшинелерге есептеуіш мәшинелер мен құрылғылар, [[механикалық интеграторлар]], т.б. жатады. Адамның тікелей әсер етуінсіз жұмыс істейтін мәшине түрі мәшине-автоматтар немесе автоматтар өндірісте кеңінен қолданыс тапты. Белгілі бір технологиялық процесті орындайтын әрі өзара тізбектей жалғасқан мәшине-автоматтар автоматтық желі құрайды.
▲==Мәшине бөлшектері==
'''
▲'''Мәшине бөлшектері'''<ref>Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2</ref> – 1) мәшинелердің, приборлардың, аппараттар мен тетіктердің, т.б. одан әрі бөлшектеуге жатпайтын тұтас тетігі ([[бұранда]], [[білік]], [[тегершік]], [[күпшек]], [[серіппе]], [[муфта]], т.б.). Мәшине бөлшектерінің саны мәшиненің күрделілігіне байланысты өзгеріп отырады (бірнеше ондаған мыңға жетеді). Әртүрлі мәшинелерде пайдаланылатын бөлшектердің кейбіреулері өзара ұқсас, ал кейбіреулері тек жеке мәшине түрлеріне ғана тән. Осыған байланысты мәшине бөлшектері негізгі екі топқа (ұқсас және арнайы бөлшектер) жіктеледі.
▲==Мәшине жасау==
▲'''Мәшине жасау''' – ауыр өнеркәсіптің еңбек құралдарын, тұтыну заттарын және қару-жарақ өнімдерін жасайтын негізгі саласы. Мәшине жасау өндірісі энергетикалық, электртехникалық, станок жасау және құрал-саймандар өнеркәсібі, аспап жасау, ауыл шаруашылық мәшинелерін жасау, т.б. салаларға бөлінеді. Қазақстанда мәшине жасау 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында басқа республикалардан көшіріліп келген жабдықтар негізінде жасалды. Соғыстан кейін бұл сала жоғары қарқынмен дамып, көптеген жаңа өндіріс түрлері пайда болды. Республиканың мәшине жасау кәсіпорындары күрделі әрі металды көп қажет ететін мәшинелер, тау-кен, көмір, мұнай, металлургия, тамақ кәсіпорындары мен жеңіл өнеркәсіпке қажетті жабдықтар, сондай-ақ ауыл шаруашылығына, көлікке, құрылысқа арналған мәшинелер мен құрал-саймандар және электртехникалық аппараттар мен станоктар – барлығы мыңнан астам өнім түрлерін шығарады. [[Алматы]]да металл кесу станогын, созу станогын, электр аппаратурасын, гидротехникалық жабдықтар, [[Қарағанды]]да тау-кен шахтасы жарағын, кокс-химия техникасын, [[Шымкент]]те пресс-автоматтар, карданвал, [[Өскемен]]де түсті металлургия жабдығын, [[конденсатор]], [[Павлодар]]да [[трактор]], [[Астана]]да ауыл шаруашылығы техникасын, [[Қостанай]]да [[дизель моторы]]н, [[Ақтөбе]]де [[рентген аппаратурасы]]н, [[Атырау]]да мұнай өндірісіне қажетті мәшине мен жабдықтар, [[Талдықорған]]да ([[Алматы облысы]]нда) аккумулятор, [[Кентау]]да [[экскаватор]] шығаратын өндіріс орындары жұмыс істейді.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:
▲Мәшинежасау.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-417-6</ref>
<ref>Балалар Энциклопедиясы</ref>
|