Уикипедия

I Осман: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Мемлекеттік қайраткер
| түс = Швейцарияның федерация кеңесі
| түс = елбасы
| Қазақша есімі = I Осман
| Шынайы есімі = عثمان اول
| Суреті = Osman Gazi2.jpg
| Титулы = Ұлы[[Османлы сұлтандарының тізімі|Османлы Мемлекетініңмемлекетінің 1-ші ұлыбейі]]
| Ту = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі = [[27 шілде]] [[1299 жыл|1299]] — [[1 тамыз]] [[1326 жыл|1326]]
15-жол:
| Ізбасары_2 = Лауазым ыдырады
| Діні = [[Ислам]]
| Туған күні = [[1258 жыл|1258]]
| Туған жері = [[Сөгүт]],<br />[[Шығыс Рим империясы]]
| Қайтыс болған күні = 101.808.1326
| Қайтыс болған жері = [[Бурса (қала)|Бұрса]],<br />[[Османлы империясымемлекеті]]
| Жерленді = [[Бурса (қала)|Бұрса]]
| Әкесі = Ертұғрыл бей
| Анасы = Халиме қатын
| Жұбайы = Малхун қатын<br />Рабиға Бала қатын
| Балалары = '''Ұлдары''':<br />[[Алаеддин паша]]<br />[[Орхан (Османлы сұлтаны)|Орхан]]<br />Пазарлы бей<br />Шопан бей<br />Хамит бей<br />Мәлік бей<br />Саужы бей<br />'''Қыздары''':<br />Фатима қатын<br />Хан қатын
| Қолтаңбасы =
}}
 
'''Қара I Осман''' ({{lang-ota3|عثمان اول|Oŝmân-ı evvel}}, {{lang-tr|BirinciKara Osman,I. Osman Gazi}}, [[1258 жыл|1258]] — [[1 тамыз]] [[1326 жыл|1326]]) — [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекетімемлекеті]]нің [[Османлы Мемлекетінің сұлтаны|1-ші ұлыбейі]] және негізін қалаушысы<ref name="Osmanli700">{{cite web|title=The Sultans: Osman Gazi|url=http://www.theottomans.org/english/family/osman.asp|publisher=TheOttomans.org |accessdate=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6D732NlIu|archivedate=2012-12-23}}</ref>.
 
I Осман [[1281 жыл]]ы қайтыс болған әкесі Ертұғрыл бейден [[Кіші Азия]]дағы түрік ордаларын мұраланады. Кейін [[1299 жыл]]ы I Осман осы ордаларды біріктіріп, Османлы Бейлігінбейлігін құрды. Жаңа мемлекеттің әр азаматы өз билеушілерінің есімімен "османлылар" деп аталып кетті. Келешекте бұл ел өз заманының ең қуатты еліне айналды. Алдымен I Османның немересі [[I Мұрат]] өзін [[сұлтан]] етіп жариялайды. Ал [[II Мехмет]] [[Ыстамбұл|КонстантинопольКонстантинопольді]]ді жаулап алып, осы елді империяға айналдырды. [[I Сәлім]] [[Мекке]] мен [[Медине]]ні өз қол астына алып, өзін [[Халифа|халиф]] етіп жариялайды. Ал оның баласы [[I Сүлеймен]] 46 жыл билеп, елді дамудың шарықтау шыңына дейін жеткізді. Осылайша I Осман әлем тарихындағы ең ұлы мемлекеттердің бірі [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекетімемлекеті]]нің негізін қалаушысы болды, және адамзат тарихындағы ең ұлы әулеттерінің бірі [[Османлы әулеті]]нің арғы атасы болды.
 
==Өмірбаяны==
I Осман [[1258 жыл]]ы [[Сөгүт]] қаласында қайы тайпасынынң көсемі Ертұғрыл бейдің шаңырағында дүниеге келді. Сол кезде әкесі қайы тайпасын [[моңғол шапқыншылығы]]нан сақтап жүрді. Батыстағы [[Шығыс Рим империясы]] әлсіреді, ал шығыстағы түрік бейліктері бөлшектеніп, Ертұғрыл бейге қауіп-қатер көрсете алмады.
 
[[FileСурет:Osman I area map.PNG|leftнобай|солға|250px|thumb|right|I Осман тұсындағы Ұлы Османлы Мемлекетімемлекеті]]▼
===Билеген жылдары===
▲[[File:Osman I area map.PNG|left|250px|thumb|right|I Осман тұсындағы Ұлы Османлы Мемлекеті]]
 
[[1281 жыл]]ы Ертұғрыл бей қайтыс болып, тақ I Османға бұйырды. Оның тұсында [[Хулагу хан]]нан сақтанған түркі тайпалары оның ордасына қосылып, әскерін күшейтті. Сақтанғандардың көбісі дін үшін күрес жүргізді, ал дін әскердің рухын биіктетті.
Line 43 ⟶ 42:
Османлы тарихшылары I Османның есімін «қаңқаларды ұратын» деген мағынада қолдануды ұнатқан. Сонымен қатар Осман есімі «патша жұртшысы» деген мағынада қолданылатын, ал патша жұртшысы Шығыстың егемендік пен батырлық қуатының танымбелгісі болған.
 
[[1299 жыл]]ы Османлы Бейлігібейлігі құрылғаннан кейін, [[Кіші Азия|Анадолыда]] османлыларға Қараманұлылардан басқа лайықты қарсылас табылмады. Османлылар мен Қараманұлылар арасында аса қатты бақталастық I Осман тұсында басталып, оның бірнеше ізбасарларының тұсында жалғасты. Османлы ұлыбейі Қараман әмірінен күштірек болатын, алайда I Османды Византияның бай жерлері Қараман жазықтарынан гөрі көбірек баурады. I Османның өмірінің соңы Византия қалаларын жаулауға арналды. Солтүстік-батыс бағыттағы османлылар экспансиясы I Осман көп жеңіс әкелді.
 
[[1301 жыл]]ы Никеяда болған Бафей шайқасында османлылар византиялықтарды жеңген соң, I Осман өз қарулы күштерін Византияға жақындатты. Ғазауат жауынгерлері, ислами ғұламалар және дәруіштер Османлы Бейлігіне көше бастады. Көшіп келгендер оның әскерінің негізгі күшіне айналды. Ғазауат жауынгерлерінің көшіп келуін келесі османлы билеушілері де мадақтады.
 
Османлылардың күшейіп жатқан күш-қуатынан үрейленген византиялықтар өз тұрғындарын ауылдардан қалаларға көшіріп, теңіз флотын дамыта бастады. Византиялықтар I Османның [[Еуропа]]дағы экспансиясынакеңеюіне кедергі болуға тырысты, алайда соған қарамастан I Осман [[Эгей теңізі]]ндегі Эфес қаласын басып алды. Кейін I Осман көшіп келгендердің көмегімен византиялықтардың [[Қара теңіз]] жағалауындағы жерлерді де жаулап алды. I Османның соңғы жорығы Бұрса жорығы болды. Бұрса жаулауы османлыларға өте маңызды болды. Себебі, I Османның баласы және ізбасары [[Орхан (Османлы сұлтаны)|Орхан]] бұл қаланы Османлы Бейлігініңбейлігінің елордасы етті.
 
==Садрағзамы==
Line 59 ⟶ 58:
| 1
| Алаеддин паша
| [[1320 жыл|1320]] — [[1 тамыз]] [[1326 жыл|1326]]
| 6 жыл
|}
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/I_Осман» бетінен алынған