Бекболат Қазыбекұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
BolatbekBot (талқылау | үлесі) ш wikify, replaced: Қазак → Қазақ using AWB |
-Санат:Тұлғалар; +Санат:1714 жылы туғандар; +Санат:1790 жылы қайтыс болғандар (HotCat құралының көмегімен) |
||
1-жол:
'''Бекболат Қазыбекұлы'''
Жас кезінен өкесіне еріп билік мәслихатына көп қатысқан. Әкесі Қазыбек және [[Төле би]], [[Әйтеке би]] тағы сондай кара қылды қақ жарған әйгілі әділ [[би]]лер, [[хан]]дар, [[бек]]тер, [[сұлтан]]дардан көп тәлім-тәрбие алған.<ref>Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х</ref> Ол әсіресе [[Абылай хан]] сарбаздары арасында өзінің шешен, тапқырлығы, әбжіл, алғырлығы, батырлығымен зор беделге ие болған. Абылай ханның өскери істер, жорык-жортуыл кезіндегі кеңесшілерінің бірі. Сондықтан да Абылай хан оған ерекше сенім білдіріп, шиеленіскен қиын дауларға қауіпті шапқыншы жауларға жұмсап отырған. Бекболат бидің ол сапарлары сәтті болып, үлкен абыроймен оралған.
Әкесі қартайған шағында Бекболатқа билік тізгінін берген. Ол әкесінің билік, шешендік дәстүрін жалғастырып, елге өзінің адалдығымен, адамдығымен бар ықылас-зейінімен қызмет еткен. Бекболат та әкесіне ұқсап өсіп-өнген, өнегелі-тәрбиелі дөстүрлі отбасы құрған, ақылшы аға болған азамат. Оның бәйбішесінен тоғыз ұл, тоқалынан бір ұл (Тіленші) бір қыз туған. Бәрі де шетінен ығай мен сығай, шаруаға мықты, сөзге шебер, ісмер боп өскен.
==Ел Бекболаттың жас кезі екен. Бір жолы Абылай хан оны үлкен бір дауға жүмсапты. Алшынның билері игі жақсылары оны күтіп алады. Әңгіме сөзге салып көреді. Бекболат әкесі Қаз дауысты Қазыбекке ұқсап, шешен сөйлеп отырады. Кіші жүздің биі:
Line 33 ⟶ 38:
- Олай болса, он күн ішінде тарту-таралғынмен Абылай ханнын алдыні бар, - дегенім еді. Ол "кұп болады" деді. Мінекей хан тақсыр. Ол дау осылаі бітті. Енді Алшын аулынын адамдарын күтіңіз, кешікпей келіп қалар, - депті Бекболат би.
==Үмбетейдің кеңесі==
[[Үмбетей Тілеуұлы|Үмбетей жырау Тілеуұлы]] ([[1706]]-[[1778]]) өзінің замандастары [[Бұқар жырау]], [[Жиембет жырау]], тағы
Үмбетей жыраудың Бекболат биге айтқаны:
Line 53 ⟶ 59:
Баласын мақтар бас жаман, Қатынын мақтар қас жаман. Алыстағы дұшпаннан, Аңдып жүрген дос жаман, Бір бие бітпей бие болмас, Бір түйе бітпей түйе болмас, Өз малын кізнеген, Кісі малын іздеген, Түбінде өз малына ие болмас!
==Билікті беруі==
Бекболат бидің картайған шагында сол өңірдегі арғындар жиналып оған барыпты:
Line 81 ⟶ 87:
- Мейлі, түзесе де, күзесе де, өз елі ғой. Аяғы жаман болмас. Билікті бердім, - деп, батасын беріпті. Сөйтіп, ел басшы, қариялар Бекболатты қуаттап, оның баласы Тіленшіні би етіп белгілепті.
==Нақыл сөзі==
Бекболат бидің жастарға айтқан мына бір ғибрат, нақыл өлеңі ел аузынан жазылып алынғанды:
Тәрбиелі бала жасынан, Талаптыға ой табылар. Талпынбаса басынан, Талығар кейін зарығар. Ер ақылды болғанда, Елден қайрат табылар. Ерлігің асса майданда, Егіліп жауың қамығар. Орынсыз болса өз ойың, Ойлыға билік берерсің. Жакында досың жоқ болса, Ойламай-ақ көнерсің.
Білімсіз болса сенгенің, Бітер ісің бүлінер. Бірліксіз болса жолдасың, Болымсыз іске сүрінер. Асыл сөз адам талғамас, Қисын-жөні келіссе. Ақылды адам үмтылар, Алдағы білім-жеміске. Ақылдыны сыйласаң, Одан алғыс аларсың. Ақылсызды сыйласаң - Одан
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:
[[Санат:1790 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:Қазақ билері]]
| |||