Сұраныс және ұсыныс заңы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
8-жол:
3) сұраныс заңын табыс әсері және ауыстыру тиімділігі арқылы түсіндіруге де болады.
[[Санат:Экономика]]▼
===Ұсыныс және сұраныс===
Line 33 ⟶ 31:
Cұраныс кестесі графикалық түрде қисық ретінде бейнеленген. Ол сатып алушылар әр түрлі бағамен сатып алуға дайын тауарлардың сомасын білдіреді. Сұраныс кестесінде сұраныстың барлық детерминанттары, тауардың бағасынан басқа өзгеріссіз қалуы қажет. Сұраныстың өзгеріссіз болатын детерминанттары: кіріс, талғамдар және преференциялар, алмастыратын тауарлардың бағасы, және толықтыратын тауарлардың бағасы. Сұраныстың Заңы бойынша сұраныс қисығы төмен қарай жантайма ретінде ұсынылған,яғни әрдайым дерлік бағасы төмендегенмен, тұтынушылар тауарды көбірек сатып алады.
Ұсыныс қисықтары шекті шығындар қисықтарды көрсетедіндей сияқты, сұраныс қисықтары шекті пайдалылық қисықтары арқылы анықталады
Көбінесе сұраныстың қисықтары төмен қарай-көлбеу сызық ретінде болады, бірақ жоғары жантайма сұраныс қисықтары бар тауарлардың сирек мысалдары да болуы мүмкін. Жоғарғы жантайма сұраныс қисықтары бар тауар екі гипотетикалық түрлерге бөлінеді. Олар: Гиффен тауарлары (тұрақты сұранысы бар тауарлар) және Веблен тауарлары (жоғары бағада сәнді жасалған тауарлар) болып табылады.
Line 40 ⟶ 38:
Сұраныстың анықтауыштары:
=== Тарихы ===
Хамид С. Хоссейни айтуынша, сұраныс пен ұсыныс концепциясын ерте замандағы мұсылман ғалымдары белгілі бір дәрежеде түсінген болатын.Мысалы, он төртінші ғасырғы Сирия ғалымы Ибн Taймиях жазды: "Тауарларға тілек ұлғайтылса, ал оның қолдағысы төмендесе, оны бағасы өседі.Дегенмен тауардың қолдағысы өсіп, ал сатылушылардың тауарға ұмтылысы азайса, сол тауардың бағасы төмен келеді"
Джон Локктың 1691-шы жылы жазылған «Пайыздар мен ақша құны төмендеу салдары туралы кейбір ойлар» жұмысында
▲Хамид С. Хоссейни айтуынша, сұраныс пен ұсыныс концепциясын ерте замандағы мұсылман ғалымдары белгілі бір дәрежеде түсінген болатын.Мысалы, он төртінші ғасырғы Сирия ғалымы Ибн Taймиях жазды: "Тауарларға тілек ұлғайтылса, ал оның қолдағысы төмендесе, оны бағасы өседі.Дегенмен тауардың қолдағысы өсіп, ал сатылушылардың тауарға ұмтылысы азайса, сол тауардың бағасы төмен келеді"[2].
«Ұсыныс және сұраныс» фразасы бірінші рет Джеймс Дэнхам-Стюарт өзінің 1767-ші жылы жазылған кітабінда қолданды. Адам Смит осы сөз тіркесін 1776-шы жылы «Ұлттар әл-ауқаты» кітабында пайдаланды,ал Дэвид Рикардо өзінің 1817-ші жазылған «Саяси экономика және салық салу принциптері» жұмысының бір тарауын атын «Сұраныс пен ұсыныстың бағаға әсері туралы» деп жариялаған
▲Джон Локктың 1691-шы жылы жазылған «Пайыздар мен ақша құны төмендеу салдары туралы кейбір ойлар» жұмысында [3] ерте және нақты сұраныс пен ұсыныстың сипаттамасы және олардың қарым-қатынасын қамтылады. Бұл сипаттамасында былай деп жазылады: «Кез келген тауардың бағасы сатып алушы мен сатушылар санының үлесімен көтеріледі немесе құлайды».
▲«Ұсыныс және сұраныс» фразасы бірінші рет Джеймс Дэнхам-Стюарт өзінің 1767-ші жылы жазылған кітабінда қолданды. Адам Смит осы сөз тіркесін 1776-шы жылы «Ұлттар әл-ауқаты» кітабында пайдаланды,ал Дэвид Рикардо өзінің 1817-ші жазылған «Саяси экономика және салық салу принциптері» жұмысының бір тарауын атын «Сұраныс пен ұсыныстың бағаға әсері туралы» деп жариялаған [4].
«Ұлттар әл-ауқатында», Смит, әдетте ұсыныс бағасы өзгеріссіз болуға белгіленді, бірақ оның «құны» төмендейді оның «тапшылығы» өскенімен бірге, сондай-ақ кейін бұл қатынас сұраныстың заңы деп аталды. Рикардо, өзінің «Саяси экономика және салық салу принциптерінде», сұраныс пен ұсыныс идеяларын салуға қолданылған болжамдарың қатаң баяндаған. 1838-шы жылыАнтуан Августин Курно «Әл-ауқат математикалық принциптерінің зерттеулері» деген кітабында бірінші сұраныс пен ұсыныстың математикалық моделін жасады, оның ішінде диаграммалар да болды.
Line 60 ⟶ 57:
== Тепе-теңдік ==
Жалпы айтқанда, бұл тепе-теңдік ұсыныс саны мен бағадан тұратын жұп арқылы анықталады. Ол сұраныс пен ұсыныс қисық қиылысында ұсынылады
Нарықтық тепе: Тұтынушылардың тауарға талап саны фирмалардың жеткізуге ниет саны бойынша теңдестірілген кезде болатын нарықтық жағдай
Нарықтық тепе-теңдіктегі өзгерістер: жиі ұсыныс пен сұраныс талдау практикалық қолданыстары тепе бағасын және санын өзгертетін түрлі айнымалыларды зерттейді. Сол өзгерістер тиісті қисық жылжыуы ретінде ұсынылады. Мұндай бастапқы тепе-теңдіктен жаңа тепе-теңдікке ауысымдары салыстырмалы статика арқылы әсерлерін қадағалайды.
Line 69 ⟶ 66:
Атауынан-ақ, ішінара тепе- тепе-теңдікке жету үшін тек нарықтың бір қатысты бөлімін ғана назарға алады.
Джеордж Стиглердің айтуы бойынша: «Ішінара тепе-теңдік тек шектеулі деректер спектрінен негіздетін анализдің бір түрі. Мысалы, бір өнімнің бағасы талданса,барлық басқа өнімдердің бағасы өзгеріссіз бағада болулары қажет.»
Ұсыныс және сұраныс -кейбір нақты тауарлардың нарықта ресімдеуі басқа нарықтардың бағасына және мөлшеріне тәуелсіз алынған экономикалық ішінара тепе-теңдік моделі болып табылады. Басқаша айтқанда, барлық алмастырғыштар мен толықтырулар бағасы, сондай-ақ тұтынушылардың салымдар деңгейі тұрақты болып табылады. Бұл бүкіл экономиканы қамтитын жалпы тепе-теңдік моделіне қарағанда әлдеқайда қарапайым талдау жасауға мұмкіндік береді.
Line 81 ⟶ 78:
Сұраныс пен ұсыныс қатынастары бағадан, саннан, және моделдің жеткілікті ақпаратынан және тағыда басқа деректерден статистиқалы бағалануы мүмкін. Бұл эконометрикадағы бағалаудың бір мезгілде-теңдеу әдістерімен жүзеге асырылуы мүмкін. Мұндай әдістер моделге-тиісті «құрылымдық коэффициенттерді» шешуге мүмкіндік береді. Параметр сәйкестендіру проблемасы «құрылымдық бағалауда» ортақ мәселе болып табылады. Әдетте, экзогенді айнымалылар(баға мен саннан басқа айнымалылар) туралы деректер осындай бағалау орындау үшін қажет. Баға мен санның айнамылары эндогендік айнамылар болып табылады. «Құрылымдық бағалаудың» баламасы қысқартқан бағалау нысаны болып табылады. Ол әрбір эндогенді айнымалыларды тиісті экзогенді айнымалыларға қысқартады.
▲[[Санат:Экономика]]
| |||