|
'''Тәкiбаев Жабағы Сүлейменұлы''' ([[28 қыркүйек]] [[1919]], [[Семей]] – [[31 қазан]] [[2016]], [[Алматы]]) – физик, физика-математика ғылымының докторы (1958), [[Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы]]ның академигі (1958), профессор (1959), Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1967).<ref>[http://nblib.library.kz/elib/library.kz/jurnal/Вестник_05_2014/Ubilei06514.pdf Академику Жабага Сулейменовичу Такибаеву 95 лет. Старейшина физиков Казахстана. Вестник НАН РК 2014 г. № 5.]</ref>
'''Тәкібаев Жабағы Сүлейменұлы''' ([[28 қыркүйек]] [[1919]], [[Семей қаласы]] — [[31 қазан]] [[2016]], [[Алматы]]) – физик, физика-математика ғылымының докторы (1958), [[профессор]] (1959), [[Қазақ КСР-і]] [[Ғылым Академиясы]]ның [[академик|академигі]] (1958). Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1971). [[Ташкент]]тегі [[Орта Азия мемлекеттік университеті]]н бітірген (1942). 1942 – 44 жылы [[Нүкіс]] қаласындағы [[Қарақалпақ педогогикалық институты]]нда [[аға оқытушы]], 1944 – 49 жылы [[КСРО]] Ғылым Академиясының [[П.Н. Лебедев атындағы Физика институты]]нда [[аспирант]], 1949 – 51 жылы [[Қазақ КСР-і]] Ғылым Академиясының [[Астрономия]] және [[физика]] институтында [[аға ғылыми қызметкер]], [[лаборатория меңгерушісі]], 1951 – 57 жылы [[Қазақ КСР-і]] [[Ғылым Академиясы Физика-техникалық институты]]ның директоры, 1962 – 65 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы Физика-математика бөлімшесінің академик-хатшысы. 1957 – 70 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы Ядролық физика институтының лаборатория меңгерушісі, директоры. 1962 – 72 жылы Қазақ КСР-і Ғылым академиясының вице-президенті, 1970 – 81 жылы Қазақ КСР Ғылым Академиясы Жоғары энергия физикасы институтының директоры, бөлім меңгерушісі. 1981 жылдан қазіргі Қазақ Ұлттық Университетінде ядролық физика кафедрасының меңгерушісі, 1991 жылдан Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы Жоғары энергия физикасы институтының негізгі ғылыми қызметкері болды. Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылыми Академиясының кеңесшісі (1992). 1993 жылдан Қазақстан Республикасы Ұлттық ядролық орталығының ғылыми жетекшісі. Негізгі ғылыми еңбектері классикалық электрдинамикаға, ғарыштық сәулелер физикасына, жоғары энергия физикасына арналған. Тәкібаев [[теориялық физика]] және [[ядролық астрофизика]]дағы бірқатар жаңа ғылыми бағыттардың (бірнеше бөлшекті жүйелердегі резонанстық құбылыстар, жұлдыздық материядағы [[нуклеогенезис]] процестерінің термодинамикалық сипаты, потенциалды теориялардағы қосынды ережесі, т.б.) авторы. Ол үш денелі жүйелердегі алыстан әсерлесу резонанстарына болжау жасады (Ф.М. Пеньковпен бірге) және кристалдардағы бөлшектер шоғында орналасқан жеңіл ядроларды синтездеудің жаңа әдісін ұсынды. Еңбек Қызыл Ту орденімен (1971), “Парасат” орденімен (1999) және медальдармен марапатталған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref>
==Өмірбаяны==
[[Ташкент]]тегі [[Өзбекстан Ұлттық Университеті|Орта Азия Мемлекеттік Университеті]]н бітірген (1942). 1942–1944 жылы [[Нүкіс]] қаласындағы [[Қарақалпақ Педогогикалық Институты]]нда аға оқытушы. 1944–1949 жылы [[КСРО Ғылым Академиясы]]ның [[П. Н. Лебедев атындағы Физика Институты]]нда аспирант. 1949–1951 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясының [[Астрономия және Физика Институты]]нда аға ғылыми қызметкер, лаборатория меңгерушісі.
1951–1957 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы [[Физика-Техникалық Институты]]ның директоры. 1957–1970 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы [[Ядролық Физика Институты]]ның директоры, бөлім меңгерушісі. 1970–1981 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясы [[Жоғары Энергия Физикасы Институты]]ның директоры, лаборатория меңгерушісі.
1962–1971 жылы Қазақ КСР-і Ғылым Академиясының вице-президенті.
1981–1991 жылы [[Қазақ Ұлттық Университеті]]нде ядролық физика кафедрасының меңгерушісі, [[Қазақстан Республикасының Ұлттық Ғылым Академиясы]]ның кеңесшісі (1992). 1993 жылдан [[Қазақстан Республикасы Ұлттық Ядролық Орталығы]]ның ғылыми жетекшісі.
==Еңбектері==
Негізгі ғылыми еңбектері классикалық электродинамикаға, ғарыштық сәулелер физикасына, жоғары энергия физикасына арналған.<ref>Қазақстан: Ұлттық энциклопедия. Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.</ref>
==Дереккөздер==
==Сілтемелер==
<references />
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Тұлғалар]]
[[hi:ताजिक]]
[[ko:타지크족]]
|
