Алтынемел жотасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Алтынемел''' — ''Жетісу Алатауының оңтүстік-батыс сілемдерінің бірі, Іле мен [[Қаратал өзені|Қаратал өзен]]дері аралығындағы суайрық [[жота]].'' Ол шығыстағы [[Қояндытау]] жотасын бөліп тұратын [[Үйгентас асуы]]нан Іле аңғарындағы [[Шолақ тауы]]на дейін (Алтынемел асуы) доғаша иіліп жатыр. Ұзындығы 65 км, ені 6 – 15 км, ең биік жері 2931 м. Жота палеозойдың қатпарлы шөгінділерінен түзілген. Жотаның солтүстік беткейі тік, оңтүстігі көлбеу келген. [[Топырақ]] пен өсімдік жамылғысы биіктік белдеу бойынша орналасқан. Етегінде әр түрлі [[бидайық]] тұқымдас шөптер өседі.

[[Алтынемел асуы]] – [[Жоңғар Алатауы]]ның оңтүстік-батыс сілемдері – Алтынемел жотасы (2928 м) мен Матай тауының (2880 м) арасында, теңізі деңгейінен 1711 м биіктікте орналасқан асу. Алтынемел асуы өтетін орталық қырқа палеозой және пермь дәуірлерінің [[гранит]]ті, эффузивті, базальтті, андезитті, туфты жыныс шөгінділерінен құралған. Асу қызғылт-қоңыр, қара топырақты және бұталар араласқан [[боз]]ды, [[бетеге]]лі, [[шалғын]]ды болып келеді. Асу үсті жылына 4 – 5 ай салқын болады. Бірақ соған қарамастан ол қолайлы өткел саналады. Шоқан Уәлиханов 1858 ж. Қашқарияға сапарында осы асу арқылы құрамында 43 адам, 101 түйе, 65 салт және жүк тиеген аты бар керуенмен өткен. Асудың солтүстік-батыстағы Қоғалы тауаралық ойысынан оңтүстік-шығыстағы Қоңырөлең тауаралық [[ойыс]]ына қарай Алматы-Сарыөзек-Жаркент автомобиль жолы өтеді.

«Алтынемел» ұлттық табиғи саябағы – Алматы облысының Кербулақ ауданының аумағында 1996 ж. ұйымдастырылған ұлттық саябақ. Іле өзенінің солтүстігінде орналасқан. Ауданы 460 мың гектар. Оның құрамына Жоңғар Алатауының сілемдері: [[Шолақ, Дегерес, Матай]], Алтынемел, Қояндытау таулары, Үлкен Қалқан, Кіші Қалқан, Ақтау жоталары және өте сирек кездесетін табиғат ескерткішінің бірі – «Әнші құм» (жергілікті тұрғындар «Айқай құм» деп атайды) енеді. 3 ландшафты – таулы-далалық, құмды-шөлді және қиыршық тасты белдеулерден тұрады. Саябақ археологиялық ескерткіштер мен ежелгі таңбалар және суреттер салынған үңгірлер мен тастарға бай. Сақ дәуірінде салынған «Бесшатыр» қорғанының маңызы үлкен. [[Шоқан Уәлихановтың]] тарихи-мемориалдық мұражайы да осында орналасқан. Саябақта өсімдіктердің 1800 түрі: балқаш сексеуілі, баялыш, шырша, үйеңкі, тораңғы, қызыл тал, жиде, жыңғыл, сексеуіл, қылша, т.б. өседі. Саябақтың жануарлар әлемі де алуан түрлі: сүткоректілерден – құлан, қарақұйрық, арқар, түлкі, тас сусары, қоян, т.б., құстардың 15 түрі: [[бүркіт]], [[тазқара]], [[ителгі]], [[кекілік]], [[қырғауыл]], [[бұлдырық]], т.б., балықтардан – [[сазан]], [[көксерке]], [[ақмарқа]], [[табанбалық]], т.б. кездеседі. Омыртқасыз жануарлар дүниесі толық зерттелмеген. Саябақта қазіргі кезде жан-жақты жабдықталған 17 қорықшы бекеті және 3 туристік маршруттар жұмыс жасайды.

[[Санат:Қазақстан табиғаты]]