Амангелді Үдербайұлы Иманов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''АМАНГЕЛДІАмангелді Үдербайұлы Иманов''' (1873, бұрынғы ''Торғай уезі, Қайдауыл болысы — 1919, Торғай қ.) — халық батыры, қазақ халқының 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілісін ұйымдастырушылардың бірі, [[Кенесары]] Қасымовтың үзеңгілес серігі, [[Иман батыр]] Дулатұлының немересі.'' А. әуелі ауыл молдасынан 2 жыл оқып, кейін [[Тасыбай]], [[Тәшмағамбет]] ишандардың медресесіне түскен. Әкесінен 7 жасында жетім қалып, жоқшылық тауқыметін ерте тартқан. Ел ішіндегі дауларға ерте араласқан, сол себепті Ресей империясының жергілікті билеушілерінің қудалауына ұшырап, 1896 — 1911 ж. арасында бірнеше рет түрмеге отырғызылды. А. батырдың ұйымдастырушылық және қолбасшылық таланты 1916 жылғы Ресей императорының маусым айындағы Жарлығына наразылық ретінде Торғай даласында бұрқ еткен ұлт-азаттық көтерілісі барысында айқын көрінді. 2 — 3 ай ішінде елеулі күшке айналған көтерілісшілер Қоғалыкөлде бас қосып, Әбдіғапар Жанбосыновты хан, А-ні көтеріліс қолбасшысы (сардар) етіп сайлады. Әбдіғапар мен А-нің ұйымдастырушылық іскерлігінің нәтижесінде көтеріліс саяси сипат алды, әскери-ұйымдық жағынан нығайып, оған қатысушы сарбаздар қатары 50 мың адамға жетті. А. Торғай қ-н 27 күн бойы қоршауға алды. Жазалаушылар Торғайдағы ұлт-азаттық көтерілісін тұншықтыра алмады. Көтеріліс Ресейдегі Ақпан төңкерісіне дейін жалғасты. А. 1918 ж. 21 наурыз — 2 сәуір аралығында Орынборда өткен Торғай Кеңестерінің тұңғыш съезіне қатысты. Торғай уезінің әскери комиссары болып тағайындалды. Бірақ ''1919 ж. 20-сәуірде [[Торғай Уезі|Торғайда]] Кеңес өкіметі құлатылды да, А. тұтқынға алынды''. Батыр қазақ азаматтарын бір-біріне қарсы қойған аласапыран уақыттың алмағайып саясатының құрбаны болды. Мәйіті бір жылдан кейін әуелі Алакөлге, кейін (1940) ауданның орт-на әкелініп жерленді. Қабірінің басына ескерткіш орнатылды (мүсінші Х.[[Наурызбаев]]). А-нің ерлікке толы ғұмыры көптеген ақын-жазушыларды, суретшілер мен композиторлардың шығармаларына арқау болған.
[[File:ALAvokzal-2.JPG|thumb| right| alt=A.| ''[[Амангелді Иманов]] ескерткіші, [[Алматы]]''.]]