Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Қаратаев Мұхамеджан Қожасбайұлы''' (27.12.1910, [[Шиелі ауданы]] [[Телікөл ауылы]] – 9.6.1995, [[Алматы]]) – әдебиет сыншысы, ғалым, жазушы. Филология ғылымдарының докторы (1963), профессор (1965), Қазақстан ҒА-ның академигі (1975). Қаз КСР-інің еңбек сіңірген ғылыми қайраткері (1974). Қазақ педагогика институтын [[ҚазҰПУ]](1933), [[Ленинград|Ленинградтың]] ([[Санкт-Петербург]]) Тарих, философия және әдебиет институтының аспирантурасын бітірген (1936). 1936 – 37 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының жауапты хатшысы, 1937 – 38 жылдары төрағасы болып қызмет етті. Қаратаев бұл жылдары педагогикалық жұмысты қоса атқарып ҚазПИ-де (ҚазҰПУ) кафедра меңгерушісі (1938) болды. 1947 – 51 жылдары Жамбыл педагогикалық училищесінде оқытушы, 1955 – 60 жылдары «Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасының» редакторы, бас редакторының орынбасары, директоры, 1960 – 88 жылдары Қазақстан ҒА-ның [[Әуезов|М.Әуезов]] атындағы Әдебиет және тіл институтында аға ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісі, 1967 – 79 жылдары «Қазақ совет энциклопедиясының» бас редакторы, 1988 жылдан өмірінің соңына дейін ҚР ҰҒА-ның М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер инситуты директорының бас кеңесшісі болды. Жалған айып тағылып, 1938 – 51 жылдары аралығында саяси қуғынға ұшыраған.
Қаратаев әдебиетке 1934 жылы келді. Жас сыншы жаңа дамып келе жатқан қазақ кеңес әдебиетіне қызу араласты. Қаратаевтың алғашқы күрделі еңбегі – [[Сейфуллин|С.Сейфуллиннің]] «Қызыл ат» поэмасы туралы мақала. Әдеби жұртшылық арасында үлкен айтыс туғызған бұл поэманың көркемдік-идеялық құны туралы дұрыс талдау жасады. [[Мүсірепов|Ғ.Мүсіреповтің]] «Шұғыла» повесі туралы да оның сол кездегі мақаласы жұртшылық назарын аударды. Қаратаев тұтас алғанда қазақ әдебиетінің түрлі мәселелерін қамтыған жеті жүзден астам мақаланың, қырықтан аса кітаптың авторы. Қаратаев еңбектерінің негізгі арқауы – қазақ әдебиетінің тарихи жолы мен өсу сатылары, туған елдің топырағынан жаралып, ана сүтімен енген ұлттық дәстүр, оның жаңа сапада қалыптасуы, түр мен мазмұнның біте қайнасып, шеберліктің шыңдалуы. Қаратаев көркем әдебиеттің эстетикалық мұраты жөнінде де толымды пікірлер айтты. Қаратаев көркем шығармашылықпен де шұғылданды. Оның «Даладағы дабыл» атты көркем публицистикалық романы қазақ, орыс тілдерінде басылым көрді. Қаратаев – көркем аудармаға да елеулі еңбек сіңірді. [[Горький|М.Горькийдің]] «Менің университеттерім», [[Шолохов|М.Шолоховтың]] «Тынық Дон» романының 3-кітабын қазақ тіліне аударды; көркем аударма теориясын дамытуға қызу атсалысып, қазақ әдебиетін орыс тіліне, орыс тілінен қазақ тіліне аударудың негізгі мәселелері жайында сүбелі еңбектер жазды. Қаратаев – көптеген оқулықтардың авторы, хрестоматиялардың құрастырушысы. 6 томдық Қазақ әдебиеті тарихының үш томының, орыс тілінде шыққан қазақ әдебиеті тарихының кеңестік дәуіріне арналған томының бас редакторы және негізгі авторларының бірі болды. Сыншының бірсыпыра еңбектері орыс тілінде де жарық көрген. «[[Асулар алда]]» («[[Вершины впереди]]») атты сын кітабы үшін Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығын (1974) алған. Ғылымға сіңірген көп жылдық еңбегі үшін Қазақстан ҒА [[Уәлиханов|Ш.Уәлиханов]] атындағы сыйлығының иегері болды (1985). Қаратаев [[Еңбек Қызыл Ту]], «[[Құрмет белгісі]]» ордендерімен және бірнеше медальдармен марапатталған.
[[Санат:Тұлғалар]]
==Пайдаланылған әдебиеттер==
Қазақ энциклопедиясы
{{stub}}
{{wikify}}
|