[[Сурет:Chromium_crystals_and_1cm3_cube.jpg|thumb|right|200px|Қатты металл түрі]]
'''Хром''' ({{lang-la|Chromіum}}), '''Cr''' — элементтердің периодтық жүйесінің VҚ тобындағы химиялық элемент, а.атомдық н.номері 24, а.атомдық м.массасы 51,996. Тұрақты төрт изотобы 50Cr(4,31%), 52Cr (83,76%), 53Cr (9,55%), 54Cr (2,38%) бар. Олардың ішіндегі маңыздысы жасанды жолмен алынған радиоактивті изотопы 51Cr (T1T<sub>1/2</sub> = 27,8 күн ).
Хромды 1797 ж.жылы француз химигі Л.Н. [[Луи-Николя Воклен]] (фр. Louis-Nicolas Vauquelin; 1763 — 1829) [[крокоит]] минералының құрамынан ашқан.
Хром кең тараған элемент. Жер қыртысындағы салмақ мөлшері. 2*10–3 2•10<sup>–3</sup>%.
Өнеркәсіптік маңызды минералы — [[хромит]], оның бай кендері [[Солтүстік ОралдаОрал]]да, [[Кавказ]] сыртында, [[Батыс ҚазақстандаҚазақстан]]да кездеседі. Батыс Қазақстандағы кені Ақтөбедегі[[Ақтөбе]]дегі хром қосылыстары заты мен ферроерітінді затын хроммен қамтамасыз етеді. Оның ішінде [[Хромтау]] қаласындағы (Дөң кең байыту комбинаты) Қазақстанға ең үлкен мөлшерде хромды қамтамасыз етеді. Хром — ақ, сұр түсті, қатты, ауыр балқитын металл, балқу t 1910C1910°C, қайнау t 2480C2480°C тығызд. 7,14 грамм/куб сантиметр. Қалыпты температурада фтормен, 600С600°С-тан жоғары температурада галогендермен, күкіртпен, азотпен, көміртекпен, кремниймен, т.б. көптеген металдармен әрекеттеседі. Оттекпен өте жоғары температурада әрекеттесіп Cr2O3 тотығын түзеді, оның гидрототығы [Cr (OH)3]— амфотерлі. Cульфидтері суда гидролизденеді. Сутекпен әрекеттесуге бейім емес, бірақ оны өзіне сіңіріп алады. Тотығу дәрежелері +1, +3, +6, кейде +1, +4, +6. Қосылыстары күшті тотықсыздандырғыш, тотығу дәрежесі +6 болатын қосылыстары (хром ангридриді CrO3, хроматтар) тотықтырғыш. Сұйық қышқылдардан сутекті ығыстырады. Хром кешенді қосылыстар түзуге бейім. Ол құрамда оттек бар қышқылдармен әрекеттесіп нитрат Cr(NO3)39H2O, сульфат Cr2(SO4)318Н2О тұздарын түзеді. Хром қолданылуына қарай таза күйінде немесе темірмен қорытпасы — феррохром түрінде (құрамында 60 — 85% Cr) өндіріледі. Оны хром кентастарын тікелей тотықсыздандыру арқылы алады. Таза хром өзінің тотығын Cr2O3 алюминотерм. әдіспен, сондай-ақ кейбір тұздарын электролиздеу арқылы алынады. Тотығу дәрежесі +3 болатын хром көптеген тұздар, ашудастар түзеді. Хром-калий ашудасы былғары илеуде, мата өнеркәсібінде, кино пленкасын жасауда қолданады. Хром металдан жасалған бұйымдардың бетін хромдау үшін пайдаланылады. Құрамында хром бар болат таттанбайды, қажалмайды және үйкеліс пен қызуға төзімді келеді.
<ref>“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том </ref>
|