Ашу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Санатты жылдам үстеу: «Табиғат» (HotCat қолданып) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[image:Angry tiger.jpg|thumb|Ашу|right]]
'''Ашу''', ашулану – [[ыза]], [[кейіс]], [[реніш]], [[араздық]] түрінде көрініс беретін адам [[мінез]]і мен [[көңіл-күй]]інің жағдайы. Өзіне әсер еткен қолайсыз нәрселерге жауап ретінде ашулы, ызалы, кекті, [[қаһар|қаһарлы]]
<b>Ашу</b>, ашыту – [[органикалық зат|органикалық заттардың]] [[фермент|ферментті]] [[тотығу]]-[[тотықсыздану]] процесі. Нәтижесінде [[организм|организмдер]] өмір сүруге қажетті [[энергия]] алады. А. организмдер дамуының ерте сатысына тән және ол энергия алудың тиімсіз түрі болып есептеледі. А. процесі жануарларда, өсімдіктерде және көптеген [[микроорганизм|микроорганизмдерде]] жүріп жатады. Кейбір [[бактерия|бактериялар]], [[саңырауқұлақ|саңырауқұлақтар]], [[қарапайым|қарапайымдылар]] тек А-дан алынатын энергия арқылы өсіп-өнеді. [[Спирт|Спирттер]], органик. [[қышқылдар]], [[аминқышқыл|аминқышқылдар]], [[пурин|пуриндер]], әсіресе, [[көмірсу|көмірсулар]] А-ы мүмкін. Ашитын заттың құрамына және оның метаболизміне байланысты ашыту нәтижесінде спирттер ([[этанол]], т.б.), органик. қышқылдар (сүт, май, т.б.), [[ацетон]], кейбір органик. заттар, [[көмір қышқыл газ|көмір қышқыл газы]], ал кейде [[сутек]] те түзіледі. Осы процестен түзілетін заттарға байланысты А. спиртті, [[сүт қышқыл|сүт қышқылды]], ацетонды, т.б. болып бөлінеді. А. процесінің ашытқылардың қатысымен жүретінін 1837 ж. [[Каньяр Дела Тур]], ал А. табиғатын 1857 ж. [[Л.Пастер]] сынды француз зерттеушілері дәлелдеген. 1897 ж. неміс химигі [[Э.Бухнер]] қанттың А-ы ашытқы клеткаларынан алынған сөлдердің әсерімен де жүретінін көрсеткен. Бұл көптеген ферменттерді бөліп алуға мүмкіндік берді. А. табиғаттағы зат алмасу процесінде (әсіресе, целлюлозаның ыдырауында) маңызды орын алады. А-дың көптеген түрлері өнеркәсіпте: спиртті А. – шарап және сыра өндіруде және сүт қышқылын өндіруде, жем сүрлеуде; пропион қышқылды А. – сыр өндірісінде, ацетон-бутилді А. – еріткіштер алуда кеңінен қолданылады.
[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
[[Санат:Табиғат]]
==Пайдаланылған әдебиет==
*[[Қазақ энциклопедиясы]]
{{stub}}
{{wikify}}
| |||