Түріксой: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Туріксой''' – түркі халықтарының өнері мен мәдениетін дамытуға ықпал жасайтын халықаралық ұйы...
(Айырмашылық жоқ)

07:19, 2011 ж. маусымның 17 кезіндегі нұсқа

Туріксой – түркі халықтарының өнері мен мәдениетін дамытуға ықпал жасайтын халықаралық ұйым. 1993 ж. 12 шілдеде Алматыда Әзербайжан, Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркия, Түрікменстан мемлекеттерінің Мәдениет министрлерінің кездесуіндегі өзара келісімшарт негізінде құрылды. Кейіннен бұл келісімшартқа Татарстан, Башқортостан және Солт. Кипр Түрік мемлекеттері қосылды. Түркі тектес халықтардың жеті мемлекеті мүше болған халықар. Туріксой ұйымының орт. – Түркия Республикасының астанасы Анкара қ-нда орналасқан. Түркі халықтары өнері мен мәдениетін дамытуға ықпал жасайтын ынтымақтастықтың ресми тілі – түркі тілі. Туріксой саясаттан тыс халықар. ұйым ретінде ынтымақтастықтың барлық мүшелеріне мемлекеттерінің саяси бағдар өзгешелігіне қарамастан мәдени байланыс саласында тең құқықты қамтамасыз етеді.
Туріксой өзінің қызметі, мақсаты мен міндеті, жұмыс істеу принциптері жағынан ЮНЕСКО құрылымына жақын. Негізгі мақсаты: түркі тілдес мемлекеттердің және халықтар мен қауымдардың мәдениет пен өнер саласындағы мәдениетін дамыту, түркі әлемінің мәдени құндылықтарын тану, зерттеу, сақтау және толықтыру, оларды әлемдік кеңістікте насихаттау; тарихи, саяси және географ. жағдай салдарынан әлсіреген байланысты дамыту; ортақ мәдени кеңістік қалыптастыру; түркі әлемінің ортақ мәдени құндылықтарын, тарихи, мәдени және архит. ескерткіштерін анықтау және жүйелеу, оларды сақтау шараларын қарастыру; түркі халықтарының ұлттық мәдениеттерінің дамуына ықпал ету, олардың тума, табиғи ерекшеліктерін сақтау; түбі бір түркі тілдерін жақындастыру; тұтас тілдік орта қалыптастыру, ортақ әліпби жасау, латын графикасына көшу мәселелерін қолға алу; гуманитарлық салада әлемдік интеграц. процестерді ескере отырып, түркі тілдері мен мәдениетінің қуат-күшін жасөспірімдерге тәрбие беру ісін де көрсету; түркі тілдес мемлекеттердің мәдениеті мен өнері жөнінде халықар. ақпарат орт-н құру, т.б. Туріксой халықар. ұйымы құрылғаннан бері көптеген ғыл.-мәдени, т.б. жұмыстар жүргізілді.
Түркі тілдес елдердің жазушылары Анкарада 1-халықар. конференция өткізді (1993). 1994 ж. Анкара қ-нда М.Физулидің туғанына 500 жыл толуы мерекеленді. Түркі тілді мемлекеттердің халықтық-қолданбалы өнерінің халықар. көрмесі Қазақстанда (1994) ұйымдастырылды. 1994 – 1996 ж. Солт. Кипрде Туріксой-ға мүше елдер әншілерінің қатысуымен опера күндері, 1993 – 94 ж. Ашғабатта дәстүрлі және халық музыкасының халықар. фестивалі өтті. 1994 – 1995 ж. Анкара қ-нда барлық түркі халықтарына ортақ Наурыз мерекесі бірге тойланды. Әлемге әйгілі “Манас” эпосының 1000 жылдығы, Абайдың 150 жылдығы тойланды. Ғыл. конференциялар, кездесулер ұйымдастырылды. Анкара қ-нда 1995 ж. 23 – 30 қазан аралығында түркі тілдес елдердің фольклорлық өнерінің халықар. 1-фестивалі өтіп, ал 1996 жылдың 15 – 19 ақпанында Туріксой Париж қ-нда өткен “Эксполанг – 96” халықар. көрмесіне қатысты. 2000 жылдың 14 шілдесінде Уфа қ-нда Туріксой-дың кезекті мәжілісі өтті. Туріксой тұтас түркі дүниесіне ортақ көптеген ғыл.-мәдени жұмыстар жүргізуде. Соның бір қыры, түркі халықтарына ортақ рухани байлықтарды жариялау. Туріксой “Манас” эпосын (қырғыз, түрік тілдерінде), Абай шығармаларын (қазақ, түрік тілдерінде), “Алтайдан Пунаға дейінгі түрік мотивінің бірлігі” кітабын, “Түрікмен поэзиясының антологиясын”, “Башқұрт халық эпосын”, “Орал батырды”, “Башқұрт-түрік сөздігін”, “Түркі елдерінің архит. ескерткіштері” кітабын, татардың халық эпосы “Едігені” басып шығарды. “Қорқыт Ата” энциклопедиясы, т.б. көптеген еңбектер Туріксой бағдарламасы бойынша дайындалды. Туріксой “Түркі әлемі” атты безендірілген журналды Түркия Республикасы Мәдениет мин-мен бірлесіп үш айда бір рет шығарып тұрады.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том