Түсініктеме (бағдарламалау)

Тусініктеме – көркем шығарманың қандай жағдайда, қай уақытта жазылғаны жайлы анықтама, оның идеялық мазмұнын, құрылым бітімін терең танып-білуге қажетті деректер. Кең мағынада: қандай да бір айтылған ойды, келтірілген дерек мағлұматты анықтай түсу, мағынасын ашып беру. Әдеби шығармаға берілген Тусініктеме бірнеше саладан тұрады. Шығарманың мәтіні немесе қолжазбаның қандай (қа-шан, қайда жарық көрген) басылым негізінде берілгенін көрсету, т.б. Мысалы, Абай шығармалары Мүрсейіт қолымен жазылған қолжазбамен, сондай-ақ ақынның 1909 ж. жарық көрген алғашқы жинағымен және кейінгі жылдардағы жинақтарымен салыстырылып, олардағы жеке сөздердің айырмашылығы, соңғы басылымдағы мәтін, түзетіліп алынған әр сөз қай нұсқаға сүйеніп алынғаны көрсетіледі. Шығармаға тарихи-әдеби Тусініктеме бергенде оның қандай нақтылы оқиғаға байланысты жазылғанын анықтау, туындыда аты аталған жеке тұлғалардың өмірі жайлы мағлұмат беру, шығарманың мазмұн-мағынасын айқындай түсу мақсаты көзделеді. Бұған қоса шығармада кездесетін көпшілікке белгісіз жеке сөздер мен жер-су атауларына Тусініктеме беру де жиі кездеседі.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том