Түтіктістілер

Тутіктістілер (Tubulіdentata) – ұрықжолдасты сүтқоректілер отряды. Қазба қалдықтары Еуразияда плиоценнен, ал Африкада миоценнен белгілі. Бұл отрядтың бір тұқымдасы, бір туысы, оның жалғыз түрі – африка түтіктісі (Orycteropus afer) бар. Негізінен Африкада кездеседі. Денесінің ұз. 1 – 1,5 м, құйрығының ұз. 45 – 60 см, салм. 50 – 70 кг. Қалың терісі сирек, қоңыр сұр немесе сарғыш сұр тікенекті қылшықпен жабылған. Тутіктістілер-дің бір түртармағы құйрығының қылшығы ақ түсті. Тұмсығының ұшы түтік тәрізді созылған. Алдыңғы аяғы төрт, артқылары – бес саусақты. Мықты тырнақтарымен термиттердің інін және жер қазады. Тілі ұзын, құрт тәрізді. Тістері дентинді, бір-бірімен бірігіп кеткен түтіктерден тұрады (аты осыған байланысты қойылған). Азу және күрек тістері жоқ. Қалың ормандардан басқа жерлерде тіршілік ете береді. Қорегін іздеуге түнде шығады. Ұз. 3 м-ге дейін ін қазады. Термиттермен және құмырсқалармен қоректенеді. Жылына 1 рет (қазан – қараша айларында) аналығы жалқы (сирек 2) ұрпақ табады. Ол анасына 6 айдай еріп жүреді. Табиғи жағдайда 10 жылдай өмір сүреді. Тутіктістілер-дің етін жергілікті халық тағам ретінде пайдаланады, мықты терісінен ер-тұрман, белбеулік қайыс, білезік, ал тырнақтарынан әр түрлі әшекейлік заттар жасалады. Осыған байланысты өте көп ауланады, сондықтан саны жылдан жылға азайып келеді.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том