Арқар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Санатты жылдам үстеу: «Қазақстан табиғаты» (HotCat қолданып)
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[File:Ovis ammon by Line1.jpg|200px|thumb|right| alt=A.| ''[[Арқар]]'']]
'''Арқар''' – жұптұяқтылар қатарының қуысмүйізділер тұқымдасына жататын ірі [[аң]]. [[Қазақстан|Қазақстанның]]ның [[тау|таулы]]лы жерлерін ([[Жоңғар Алатауы|Жоңғар Алатауын]]н, [[Тарбағатай|Тарбағатайды]]ды, [[Алтай|Алтайды]]ды, [[Сарыарқа|Сарыарқаны]]ны, [[Қаратау|Қаратауды]]ды, [[Қызылқұм шөлі|Қызылқұм шөлін]]н) мекендейді. Республикада арқардың 6 түрі бар:
* [[Алтай арқары]],
* [[Қызылқұм арқары]],
* [[Қазақстан арқары]],
* [[Тянь-шань арқары|Тянь-Шань арқары]],
* [[Қаратау арқары]],
* [[Үстірт арқары]]
- кездеседі. Дене тұрқы 160-168 см, шоқтығының биіктігі 105-112 см, салмағы 200 кг-ға жетеді. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иілген, айшықты, аналығынікі нәзік, өте қысқа, бозғылт қоңыр түсті болады. [[Мүйіз|Мүйізіндегі]]індегі сақинаға қарап жасын анықтайды. Көбіне, көгалды шоқылардың арасындағы далалы өңірде жайылады. Қыста салқын түссе, таудың етегіне, көктем мен жазда таудың субальпілік белдеуіне қарай қарай аударады. Бұл мезгілде олар 10-15-тен топтанып жүреді. Негізінен, [[көде]], [[бидайық]], [[қоңырбас]], [[бетеге]], [[қияқ]], [[күйреуік]], [[жусан|жусанмен]]мен қоректенеді. Жайылуға жазда таңертеңгілік пен кешкілікте, қыста күндіз шығады. Арқар 2.5 жаста жыныстық жағынан жетіледі. Қазан-қарашада күйлеп, 6 айдан соң аналығы, көбіне, жалқы қозықа табады. Арқар табиғи жағдайда 12-14 жыл тіршілік етеді. Арқар - биік тауларда тіршілік етуге бейім, аязға өте төзімді [[жануар]]. Осы ерекшелігі ескеріліп, Қазақстанда арқар мен [[меринос қойы|меринос қойқойды]]ды будандастыру арқылы қойдың ет пен жүнді мол беретін жаңа тұқымы – қазақы арқар-меринос қойы өсіріліп шығарылды. Республикада қойдың жаңа тұқымдарын одан әрі жақсарту үшін будандастыру жұмысына үлкен мән берілген. Арқар бағалы кәсіптік аң болғандықтан, оны аулауға тыйым салынған. <ref name=source1> [[Қазақ энциклопедиясы]] I том</ref>
 
== Сілтемелер ==
* [[АРҚА]]
*[[Арқалық]]
*[[Арқарлы]]
 
 
== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://ademi-ai.kz/?p=1103/ Арқар мүйізді табақ ]
 
==Пайдаланылған әдебиет==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
 
 
'''Арқар''' – жұптұяқтылар қатарының қуысмүйізділер тұқымдасына жататын ірі [[аң]]. [[Қазақстан]]ның [[тау]]лы жерлерін ([[Жоңғар Алатауы]]н, [[Тарбағатай]]ды, [[Алтай]]ды, [[Сарыарқа]]ны, [[Қаратау]]ды, [[Қызылқұм шөлі]]н) мекендейді. Республикада арқардың 6 түрі бар:
* Алтай арқары,
* Қызылқұм арқары,
* Қазақстан арқары,
* [[Тянь-шань арқары|Тянь-Шань арқары]],
* Қаратау арқары,
* Үстірт арқары
- кездеседі. Дене тұрқы 160-168 см, шоқтығының биіктігі 105-112 см, салмағы 200 кг-ға жетеді. Құлжасының мүйізі ірі, бұралып иілген, айшықты, аналығынікі нәзік, өте қысқа, бозғылт қоңыр түсті болады. [[Мүйіз]]індегі сақинаға қарап жасын анықтайды. Көбіне, көгалды шоқылардың арасындағы далалы өңірде жайылады. Қыста салқын түссе, таудың етегіне, көктем мен жазда таудың субальпілік белдеуіне қарай қарай аударады. Бұл мезгілде олар 10-15-тен топтанып жүреді. Негізінен, [[көде]], [[бидайық]], [[қоңырбас]], [[бетеге]], [[қияқ]], [[күйреуік]], [[жусан]]мен қоректенеді. Жайылуға жазда таңертеңгілік пен кешкілікте, қыста күндіз шығады. Арқар 2.5 жаста жыныстық жағынан жетіледі. Қазан-қарашада күйлеп, 6 айдан соң аналығы, көбіне, жалқы қозықа табады. Арқар табиғи жағдайда 12-14 жыл тіршілік етеді. Арқар - биік тауларда тіршілік етуге бейім, аязға өте төзімді [[жануар]]. Осы ерекшелігі ескеріліп, Қазақстанда арқар мен [[меринос қойы|меринос қой]]ды будандастыру арқылы қойдың ет пен жүнді мол беретін жаңа тұқымы – қазақы арқар-меринос қойы өсіріліп шығарылды. Республикада қойдың жаңа тұқымдарын одан әрі жақсарту үшін будандастыру жұмысына үлкен мән берілген. Арқар бағалы кәсіптік аң болғандықтан, оны аулауға тыйым салынған
 
[[Санат:Қазақстан табиғаты]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Арқар» бетінен алынған