'''Баба түкті Шашты Әзіз''' - қазақ ауыз әдебиетінде жиі кездесетін бейне. Ол туралы аңыздардың бірінде шын есімі Баба Туклас деп көрсетілген. Әкесі – Керемет Әзіз. Баба Туклас [[Мекке]]де [[патша]] болған, [[мұсылман]]дар арасында [[әулие]] саналған. Меккеге қажылық сапармен барушылар, ең алдымен, [[Мұхаммед]]тің, онан кейін [[Әлем Музтазы Сейіт]]тің, содан соң осы [[Баба түкті Шашты Әзіз]] қабіріне барып тәу еткен. Келесі бір аңыздарда Баба түкті Шашты Әзіз – [[Қожа Ахмет ИасауиЯсауи]]діңдың арғы бабалары, [[ислам діні]] [[Орталық Азия]]ға тарай бастаған кезде өмір сүрген кісі, [[Қорқыт]]тың замандасы делінеді. [[Баб Ата күмбезі]] сол кісінің қабірінің басына салынған. Академик Ә.Марғұлан осы аңыздың тарихи негізі бар деп санайды. Үшінші аңыз бойынша, Баба Тукластың баласы Еділ–Жайыққа дейін келген, оның Құтлубек атты ұлынан [[Едіге батыр]] туған. Ал ''«Едіге батыр»'' жырында Баба түкті Шашты Әзіз – сол батырдың тікелей әкесі ретінде суреттеледі. Халық арасындағы аңызда ол су жағасында намаз оқып отырып, үш пері қызын көреді. Намазын бітірген соң, әлгі үш қыздың біреуінің қолынан ұстайды. Қыз суға сүңгиді, әулие де сүңгиді. Ақырында Баба Түкті Шашты Әзіз соған үйленеді. Қыз үш түрлі шарт қояды: аяқ киімімді шешкенде аяғыма қарама, киімімді шешкенде қолтығыма қарама, шашымды жуғанда, төбеме қарама дейді. Алайда, Баба Түкті Шашты Әзіз әлгі үш шартты бұзады. Оны сезген [[пері]]: «Ішімде алты айлық балаң бар! Соны мен Көк дария жағасындағы [[Құмкент (көне қала)|Құмкент]] деген жерге тастап кетем, іздеп тауып ал!», – дейді де, аспанға ұшып кетеді. Баба Түкті Шашты Әзіз уәделі жерден құндақтаулы нәрестені тауып алады. Айдалада туғандықтан есімін «[[Едіге]]» қояды. Қазақ шежірелерінің кейбір нұсқаларында ол Маңғыт руынан деп айтылады, Едігенің осы рудан шыққандығы негіз етіледі. Баба түкті Шашты Әзіз нақты болған адам деген бұлтартпайтын дерек жоқ. Сондықтан ғылымда ол мифтік бейне ретінде қабылданған. Қазақ фольклорында ол әулие кейпінде суреттеледі. Батырлар жырында бас кейіпкерлер қиналған кезде демеуші, [[аян]] беруші [[аруақ]] тұлғасында бейнеленеді. Мысалы, «[[Алпамыс батыр]]да» Байбөрінің түсіне Баба түкті Шашты Әзіз кіріп, әйелінің бір ұл, бір қыз табатыны туралы аян береді, кейін Алпамыстың демеушісі болады. Басына қиындық түскенде Баба Түкті Шашты Әзізге сыйынып, жалбарыну дәстүрі халы] арасында күні бүгінге дейін сақталған.<ref>[[Оңтүстік Қазақстан облысы]]ның энциклопедиясы</ref>
