|
'''Несие''' (лат. creditum — несие, credo - сенемін, сенім білдіремін), н е с и е белгілі-бір мерзім бойы пайдаланып, қайтарылу үшін әдетте, пайыз төлеу шартымен ақшалай немесе тауар түрінде берілетін қарыз. Оның қозғалысы кезінде несиелер мен қарызгер арасында белгілі бір экон.экономикалық қатынастар қалыптасады. Н-сіңНесиесің дамуы ұдайы өндіріс үрдісіндегі капиталдың ауыспалы айналымының заңдылықтарына орайлас келеді: шаруашылықтың белгілі бір телімдерінде уақытша еркін айналымдағы ақша капиталы бос қалады да, басқаларында оған деген мұқтаждық, яғни Н.Несие алу қажеттілігі туады. Капиталдың ауыспалы айналымы негізінде пайда болған уақытша еркін айналымдағы ақша капиталы, халық пен мемлекеттің ақшалай жинақтары Н.Несие көзін құрайды. Несиелік қа-тынастарқатынастар жүйесінде н.Несие операцияларын жасау үшін қаражат тартудың да маңызы зор. Мұндай қызмет әр түрлі несиелік қатынастар үшін біркелкі бола бермейді. Айталық, коммерциялық н. кезінде несиегердің сырттан қаражат тарту қажттілігі туындамайды, ал банктік несиелеуде сырттан тартылған қорлардың кеңінен пайдаланылуы көзделеді. Экономиканы дамытуда н-нің рөлі маңызды әрі сан салалы. Н.Несие өнімнің өндірілуі, өткізілуі мсн тұтынылуы үрдісіне және ақша айналысы саласына әсерін тигізеді, яғни өнімді өндіру мен өткізу үрдістерінін іркіліссіз болуына ықпал етеді, өндірістің маусымдылығына орай туындаған қаражатқа деген ділгірлікті уақытша қанағаттандыруда, өндірісті кеңейтуде үлкен рөл атқарады. Тұтыну н-іНесиеі халықтың әр түрлі қажеттіліктерін қанағаттандыруға септігін тигізеді. Н.Несие негізінен, коммерциялық, Н.Несие және банк Н-іНесиеі түрлеріне бөлінеді. Айрық-ша түрі халықар. Н.Несие ''К о м м е р ц и я л ы қ'' Н. — сатушы тауарды сатып алушыға төлемін кейінге қалдыра отырып беретін несие. Бұл орайда айналым құралы ретінде, әдетте, вексель жүреді. Мұндағы вексель дегеніміз — несиегерге вексель бе-руші қарызгерден вексельде көрсетілген ақша сомасын белгіленген мерзімде төлеуді талап ету құқын беретін белгілі бір нысандағы жазбаша борыштық міндеттеме. ''Б а н к'' Н-ініңНесиеінің әмбебаптық сипаты бар. Бұл ретте банктер, ақша иелері және басқа Н.Несие мекемелері несиегерлер болып келеді. Н-ніңНесиенің берілуі мен өтелуіне, ставка пайызының мөлшерінс байланысты тараптардың міндеттемесі мен экон. жауапкершілігі несиелік келісімдер негізінде шешімін табады. Банк н-іНесиені несиелеу мерзіміне қарай қысқа ''м е р з і м д і'' (1 жылға дейінгі мерзімге), орта мерзім-д і (1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзімге) және ''ұ з а қ м е р з і м д і'' (3 жылдан астам мер-зімге) болып келеді. Ол қарызгерге тиесілі жылжымайтын мүлік, тауарлар, ба-ғалы қағаздар мен өзге де құндылықтар кепілімен қам-тамасыз етілуге тиіс. Сондай-ақ, Н.Несие түрлері несиелеу нысандары мен әдістері бойынша және басқа белгілеріне қарай жіктеледі. [[Қазақстан]]да несиенің мынадай түрлері пайдаланылады:
* ұлттық банк несиелері – аукциондық, ломбардтық, бюджеттік несиелер;
* екінші деңгейдегі банктер несиелері – меншікті айналым қаражатының жетіспеушілігін уақытша толтыруғы, күрделі салымдарды қаржыландыруға, тұтыну мақсатына арналған несиелер; импорттық, ипотекалық, консорциалдық, банкаралық несилер. [[Қазақстан Ұлттық банкі]]нде несие сапасына қарай стандарттық, бейстандарттық, қанағаттанғысыз, күмәнді және зиян келтіруші несие деп бөлінеді.<ref> [[Қазақ Энциклопедиясы]], 7 том 2 бөлім</ref>
==Сілтемелер==
*[[Банк]]
*[[Ұлттық валюта]]
*[[Несие пайызы]]
==Пайдаланылған әдебиеттер==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Банк жүйесі]]
|
