Эльзас: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Luckas-bot (талқылау | үлесі) ш r2.7.1) (Боттың үстегені: pnb:السائس |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Alsace topo.png|thumb|220px|right|Эльзастың топографиялық картасы]]
'''Эльзас''' (Alsace) – Шығыс [[Франция|Франциядағы]], [[Рейн]] өзені алабындағы тарихи аймақ. Аум. 8,2 мың км2. Құрамында Төменгі және Жоғарғы [[Рейн]] департаменттері барлық Халқы 1,5 млн-нан астам (2003), этникалық құрамы негізінен эльзастықтардан тұрады. Негізгі қаласы – [[Страсбург]] порты.
[[Г. Көкебаева]] <ref>Қазақ энциклопедиясы, 10 том</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
▲Негізгі қаласы – [[Страсбург]] порты. Э. – маңызды өнеркәсіптік – а. ш-ты аудан. Еңбекке жарамды халқының басым бөлігі өнеркәсіп саласында жұмыс істейді. Калий тұздары өндіріледі. Рейн өз-нде СЭС орналасқан. Өнеркәсібінің негізгі салалары – машина жасау, металл өңдеу, тоқыма. Машина жасаудың маңызды орт-тары – Страсбур мен Мюлуз, тоқыма өнеркәсібінің орт-тары – Страсбур мен Кольмар қалалары. Мұнай өңдеу, тағам (сыра, жүзім шараптарын шығару, ұн, ірімшік), темекі, ағаш кесу мен қағаз, шыны, тігін кәсіпорындары жұмыс істейді. А. ш. өнімдерінің жартысынан астамын мал ш. (сүтті ірі қара, шошқа, құс өсіру) береді. Бидай, қара бидай, картоп, қант қызылшасы, темекі, мал азықтық дақылдар, Вогез тауларының етегінде жүзім өсіріледі. Э. жөніндегі алғашқы деректер 7 ғ-дағы жазба ескерткіштерде кездеседі. 7 ғ-дың соңы – 8 ғ-дың 1-жартысында герцогтік, одан кейін Каролингтер мемлекетінің құрамында – графтық болды. 870 ж. Э. Лотарингияның шығыс бөлігінің құрамында Шығыс Франк корольдігінің қарамағына өтті. Аймақтық Италиядан Германия мен Францияға қарай өтетін сауда жолдарында орналасуы 12 ғ-да оның қалаларының экон. және саяси жағынан дамуына жағдай жасады. Қалалардың көпшілігі өзін-өзі басақаруға қол жеткізді, кейбіреулері империялық мәртебеге ие болды. 13 – 14 ғ-ларда шұға тоқу, шарап жасау дамыды. 15 – 16 ғ-ларда Э. [[реформация]] мен гуманизмнің маңызды орт. болып, Страсбургте кітап басып шығару ісі тез дами бастады. 15 ғ-дың соңы – 16 ғ-дың бас кезінде Э-ты шаруалар мен қала кедейлерінің қозғалысы шарпыды. 1648 ж. Вестфаль бітімі бойынша Э. Францияға қарады, бірақ империялық қалалар Қасиетті Рим империясы қарамағында қалып қойды. 1673 ж. француз королі Людовик XІV Э-тың 10 қаласын, ал 1681 ж. Страсбургты басып алды. Рисвик бітімі бойынша (1697) Страсбург пен басқа да эльзастық жерлер Францияға бекітілді. 1871 ж. Франкфурт бітіміне сай Франциядан тартып алынған Э. пен Шығыс Лотарингия Германияға қосылып, Эльзас-Лотарингия жерін құрады. Бұл жер 1919 жылғы Версаль бейбіт келісімі бойынша Францияға қайтарылып берілді. 1940 – 45 ж. Э. пен Лотарингияны фаш. Германия басып алды. Фаш. Германия талқандалғаннан кейін Э. біржолата Францияға қайтарылды.
<references>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Сурет:Dom von Mulhouse2.JPG|thumb|left|300px|Мюлуздағы Сен-Этьен шіркеуі]]
[[Сурет:Lac Blanc Rocher Hans.jpg|thumb|300px|left|Блан көлі]]
| |||